به‌مناسبت هفته پژوهش، نشست آنلاین با عنوان «اخلاق پژوهش در تحقیقات» با حضور دکتر "رحمان سعیدی" به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دانشکده فرهنگ‌ و ‌ارتباطات روز پنج‌‌شنبه 24 آذرماه 1401 از ساعت 8:30 تا 10 برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی دکتر "رحمان سعیدی"، عضو هیأت علمی دانشگاه سوره، با اشاره به تعریف اخلاق عنوان کرد: اخلاق حرفه‌ای به‌معنای مجموعه آداب، شیوه‌های رفتاری پسندیده و متداول که در یک حرفه و شغل مشترک هستند و از سویی دیگر به‌معنای اجتناب از مجموعه صفات و اعمال نکوهیده و غیرمعمول و مغایر با چارچوب‌های پذیرفته‌شده در یک حرفه است.

دکتر سعیدی با ارائه تعریفی برای اخلاق حرفه‌ای افزود: تعاریف زیاد دیگری نیز مطرح‌شده است، شیوه‌های رفتاری متداول در میان اهل یک حرفه. مدیریت رفتار و کردار فرد هنگام انجام یک کار حرفه‌ای را به‌عنوان اخلاق حرفه‌ای مطرح کرده‌اند.

مؤلف کتاب ارتباطات بین‌المللی و میان فرهنگی و حقوق بین‌الملل تطبیقی ارتباطات گفت: «اخلاق حرفه‌ای شاخه‌ای از اخلاق کاربردی است که با دو رهیافت سنتی و جدید قابل توضیح است؛ در رهیافت سنتی رویکرد منابع انسانی، بیشتر متمرکز به مسئولیت افراد در مشاغل و محیطی است که در آن مشغول هستند اما در رهیافت جدید صرفاً بحث مسئولیت افراد موردتوجه نیست بلکه رویکرد استراتژیکی به اخلاق حرفه‌ای وجود دارد. در اینجا مسئولیت‌هایی نیز برای سازمان تعریف‌شده و سازمان بایستی با یک نگرش سیستماتیک و منظم به این موضوع نگاه کند.

دکتر رحمان سعیدی بابیان اینکه در رهیافت سنتی بین اخلاق و شرافت حرفه‌ای افراد ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، یادآور شد: اخلاق حرفه‌ای به شاخه‌های اخلاق پزشکی، اخلاق آموزش‌وپرورش، اخلاق پژوهشی و نظایر آن تقسیم می‌شود.

وی در مورد مسئولیت‌پذیری اضافه کرد: فرد باید مسئولیت کارهای خود و پیامدهای آن را قبول کند و نسبت به آن پاسخگو باشد. فرد حساس و اخلاق‌مدار باشد، نسبت به مسائل بی‌تفاوت نباشد، و به خوش‌نامی، صداقت، و درستکاری در کارش اهمیت بدهد.

عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشگاه سوره بابیان اینکه اخلاق حرفه‌ای درواقع همان ارزش‌های مثبتی است که در تقابل با منافع دیگران نیست بلکه در آن دیگرخواهی و حقوق دیگران رعایت شده است، اظهار کرد: اخلاق حرفه‌ای  به‌معنای احترام به دیگران و پایمال نکردن حقوق افراد، خوش‌قول بودن، وقت‌شناسی، قائل بودن حق تصمیم‌گیری برای دیگران و دیگر موارد است.  یک انسان متعادل کسی است که هم خودش را دوست داشته باشد و هم دیگران را و ضمن توجه به منفعت خود، منافع دیگران را هم در نظر بگیرد و همچنین طرفدار حق باشد و از آن دفاع کند. و بین افراد به خاطر طبقه اجتماعی، و موقعیت اقتصادی آنان تفاوت قائل نشود.

وکیل پایه‌یک دادگستری و مشاور حقوقی با تعریف اخلاق پژوهشی تصریح کرد: در فرآیند تحقیق و پژوهش باید یک سری اصول و قواعد تحت عنوان اخلاق پژوهشی رعایت شود که برای تمام محققان و پژوهشگران و اعضای هیأت علمی و دانشجویان الزامی است.

دکتر سعیدی اظهار کرد: «نکته‌ای که در اینجا وجود دارد ضمانت اجرایی رعایت اخلاق و ارزش‌های اجتماعی است. طی دو قرن اخیر افکار عمومی از جایگاه بالا و والایی برخوردار شده و حتی سازمان‌ها و دولت‌ها خود را ملزم به توجه به افکار عمومی می‌دانند. ضمانت اجرایی قوانین و مسائل حقوقی با مسائل اخلاقی کاملاً متفاوت است.

وی ادامه داد: «وزارت علوم و تحقیقات نیز در راستای رعایت اخلاق پژوهشی (مجموعه دستورالعمل‌ها و مقررات و بایدها و نبایدهایی که باید در پژوهش موردتوجه قرار بگیرد) قانونی تدوین و تصویب کرده که هدف از آن مکلف کردن استادان و دانشجویان به رعایت برخی الزامات پژوهشی است تا هدف از تحصیل را صرف گرفتن مدرک دانشگاهی ندانند. اگر فضای دانشگاه بر پایه دیگرخواهی و پذیرش مسئولیت باشد و دانشگاه بتواند چنین فضایی را فراهم کند در دستیابی به هدف خود موفق خواهد بود.

این استاد علوم ارتباطات با اشاره به اینکه یکی از مسائل مهم دانشجویان در دوره تحصیلات تکمیلی رعایت زمان است، تصریح کرد: به‌ویژه در زمان نگارش و ارائه پایان‌نامه این مسئله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. عدم رعایت اخلاق منجر به از دست دادن سرمایه اجتماعی می‌شود. یک محقق باید در زمینه پژوهشی خود حرفه‌ای و مسلط باشد و در آن حوزه دارای اطلاعات غنی و ارزشمند باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه سوره خاطرنشان کرد: «یکی از مسائل مهم استناددهی و ارجاع‌دهی صحیح به مقالات و مراجع مورداستفاده در اثر پژوهشی است.

وی با تأکید بر اینکه میان ارائه علمی یک مطلب و اظهارنظر شخصی تفاوت وجود دارد، گفت: استفاده‌ بدون استناد به آثار و دستاوردهای معنوی دیگران نوعی سرقت محسوب می‌شود که هم به لحاظ قانونی قابل‌پیگیری است و هم به لحاظ اخلاقی صحیح نیست. این موضوع از ابعاد مختلف حائز اهمیت است و باید موردتوجه قرار بگیرد. هدف از انجام پژوهش‌ها درنهایت ایجاد خلاقیت و داشتن دستاوردهایی برای جوامع بشری است تا انسان‌ها با استفاده از این دستاوردها زندگی بهتری داشته باشند و اگر قرار باشد پژوهش به جامعه ضربه بزند فایده‌ای نخواهد داشت.

دکتر سعیدی با تأکید بر در نظر گرفتن اولویت نیازهای جامعه اضافه کرد: پژوهش‌ها در پاسخ به نیازهای جامعه طرح می‌شوند تا بتوانیم از طریق یافته‌های پژوهشی مشکلی از مشکلات جامعه را حل کنیم. ضمن اینکه پژوهش دو هدف پیشرفت علمی و کاربردی را دربر دارد که مورد دوم (هدف کاربردی) برای کشورهایی که نیاز به تحول اقتصادی دارند اهمیت زیادی دارد.

عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشگاه سوره تأکید کرد: نکته بعد هدایت دانشجویان به سمت پژوهش‌های کاربردی و همچنین تلاش برای بومی‌سازی علوم جدید و استفاده از دستاوردهای کشورهای دیگر با در نظر گرفتن شاخص‌های بومی است. بومی‌سازی یافته‌های علمی اهمیت بالایی دارد تا به این طریق سعی کنیم از استقلال کشور خود دفاع کنیم و با بومی‌سازی علمی در مسائل مختلف نیازمند کشورهای دیگر نباشیم و رشد علم را با نیاز کشور خودمان هماهنگ کنیم.

وی بابیان اهمیت نقد و اینکه باید به دنبال چالش علمی باشیم، اظهار کرد: «از نقد نظرات دیگران نهراسیم، پژوهش‌های بزرگان نیز قابل نقد است منتها این نقد باید در چارچوب احترام و ادب انجام شود، چراکه شجاعت در پژوهش و کار علمی بسیار مهم است.