چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های هفته هنر انقلاب در راستای گرامیداشت یاد سید شهیدان اهل‌قلم، سید مرتضی آوینی و پاسداشت هفته هنر انقلاب اسلامی با محوریت «هنر دهه ۶۰ شمسی ایران» برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی، دانشگاه سوره با همکاری مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای گرامیداشت یاد سید شهیدان اهل‌قلم، سید مرتضی آوینی و پاسداشت هفته هنر انقلاب اسلامی سلسله نشست‌هایی با موضوعیت هنر انقلاب اسلامی برگزار می‌کند. در چهارمین روز از هفته هنر انقلاب، نشست تخصصی با محوریت «هنر دهه ۶۰ شمسی ایران» در ۲۲ فروردین‌ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۱۰ تا ۱۳ برگزار شد.
در این نشست، دکتر مینو خانی، دکتر محسن سلیمانی و دکتر محمود فرهنگ به‌عنوان سخنران و دکتر سمیه رمضان ماهی در جایگاه دبیر علمی نشست حضور داشتند. همچنین این نشست با حضور دکتر علی جوادی، معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه سوره، همراه بود.
در ابتدا دکتر سمیه رمضان ماهی به معرفی سخنرانان و موضوع برنامه پرداخت و پس‌ازآن از دکتر علی جوادی خواست تا با سخنان خود آغازگر نشست باشد.
دکتر جوادی از بحران تربیتی در سطح جامعه و بحران مدیریتی در سطح کلان کشور به‌عنوان دو مشکل اساسی یادکرد و گفت: با توجه به اینکه دوران اوج هر هنر و حتی هر سبک هنری زمان مقتضی خود را دارد، نیاز هست که در هر دو بخش یادشده اقدام‌هایی انجام شود تا هنر از رکود خارج شود و به‌جای تقلید به خلق آثار بازگردد.
جوادی ادامه داد: هم‌نشینی با عالم و پذیرش مخاطره برای تجربیات دقیق هنرمند می‌تواند از عوامل خلق آثار نو در جامعه باشد. شهید مرتضی آوینی و نادر ابراهیمی دو نمونه برجسته از هنرمندان حاضر درصحنه بودند که آثار ماندگاری از خود به‌جای گذاشتند.
دکتر مینو خانی با موضوع هنر اعتراضی زمینه‌ساز هنر انقلابی وارد بحث شد و از هنر دهه ۵۰ شمسی به‌عنوان دوره شروع هنرنمایشی یادکرد و گفت: در دهه ۵۰ اتفاقات و اعتراضات نمود بیرونی پیدا کرد و افراد از هر نوع فرمی برای بیان نظرات اعتراضی خود استفاده می‌کردند. خیلی زود این شیوه و اعتراض به دانشگاه‌ها راه پیدا کرد. هنر اعتراضی هنری است که افراد عرصه اعتراض خود را در عرصه هنر بروز می‌دادند. هنرمندانی چون علیرضا اسپهبد، استاد ممیز و برادران شیشه‌گران، مرتضی کاتوزیان، سمیرا امیرابراهیمی، جلال متولی، نیلوفر قادری نژاد، بهرام دبیری و نصرالله مسلمیان ازجمله خالقان اثر اعتراضی آن زمان بوده‌اند.
وی ادامه داد: اتفاقاتی در فاصله سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ افتاده که به‌شدت شامل آثار نقاشی است که می‌توان از آنها به‌عنوان هنر متعهد و هنر برای مردم یادکرد. آثار حبیب‌الله صادقی مثل اثر فیضیه نمادی از آثار اعتراضی متعهد در دهه ۵۰ شمسی است. این اثر پر از المان و فیگور است که هرکدام نشانه‌ای از بخشی از جامعه است.
خانی به تأثیر هنرمند بزرگ «هانیبال الخاص» بر شاگردان و هنرمندان بعد از خودش اشاره کرد و به تأکید این هنرمند بر فیگور و اثر فیگوراتیو اشاره کرد و افزود: در زمان جنگ تحمیلی و دهه۶۰ شمسی آثار هنرمندان تحت تأثیر تجربیات رزمندگان و فضای جبهه‌های جنگ بوده که یا بر اساس تعاریف خود رزمندگان بوده و یا هنرمند به‌شخصه در جبهه جنگ حضور پیداکرده تا تصویر بدیع را به نمایش بگذارد.
مینو خانی با توضیح چند نمونه نقاشی‌های برجسته از آثار جنگ هشت ساله این مهم را شفاف‌سازی کرد که نمادها در این دوره بسیار روشن و قابل‌فهم هستند و هنرمند بازتابی از زندگی مردم را به تصویر کشیده است. هنرمندان در دهه۶۰ شمسی سبک جدیدی را خلق نکرده‌اند بلکه از تمام سبک‌ها استفاده کردند تا قابی از اتفاقات دوران خود را ثبت کنند.
دکتر محسن سلیمانی با رویکرد تبیین و نقش هنرهای تجسمی در دوران دفاع مقدس شروع به صحبت و تصریح کرد: در طول هشت سال دفاع مقدس، رزمندگان و بسیجیان با فداكاری به دفاع از ایران پرداختند كه در قالب‌های مختلف هنری توسط هنرمندان به تصویر كشیده شد. هنر این هنرمندان به‌نوعی مبارزه و تأکید بر ارزش‌های اسلامی و اخلاقی است. مضامین اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ازجمله مضامینی است كه در هنرهای تجسمی دفاع مقدس در طول این سال‌ها موردتوجه هنرمندان قرارگرفته است.
وی در ادامه افزود: آثار نقاشی بسیار بیشتر از آثار مجسمه‌سازی هستند که به دلیل نوع نگاه به مجسمه در دوران گذشته بوده است. البته بعدها با بیان دیدگا‌ه‌های مختلف این رویکرد تغییر پیدا کرد. خوشنویسی و خطاطی هم ازجمله هنرهایی هستند که در دهه ۶۰ شمسی موردتوجه بودند. هنری مثل خوشنویسی و خطاطی با ادغام مفاهیم اجتماعی و مذهبی خلق شده‌اند و پیوند عمیقی با اعتقادات مردم جامعه دارند.
به گفته محسن سلیمانی به هر حال یكسری از هنرها مثل عكاسی و فیلم مستند، هنرهایی هستند كه در همان برهه از جنگ انجام شد و دیگر نمی‌توان آن را تكرار كرد ولی یكسری از هنرها خاصیتشان این است كه تازه بعد از جنگ رشد و نمو می‌كنند، مثل سینما و حتی نقاشی و مجسمه‌سازی.
امیدوارم كسانی كه در زمینه هنر دفاع مقدس كار می‌کنند، بتوانند طوری وظایفشان را انجام دهند كه ما بتوانیم آنچه را كه در دفاع مقدس رخ داد، به‌درستی به نسل‌های بعدمان منتقل كنیم.
دکتر محمود فرهنگ به‌عنوان آخرین سخنران نشست در خصوص نمایش در دهه ۶۰ شمسی صحبت کرد و گفت: هیچ هنری به‌اندازه‌ی تئاتر قادر نیست حس وحدت و انسجام ملی، وظیفه‌شناسی متقابل سیاسی و اجتماعی، پیوستگی و وابستگی سرزمینی، غرور و فخر فرهنگی را در میان آحاد یک ملت تقویت و تحکیم ببخشد. کافی است به نقش بسیج‌گر تئاتر، در جریان تظاهرات خیابانی ماه‌های اولیه پیروزی انقلاب و به‌ویژه نقشی که تئاتر به‌گونه‌ای خودجوش، در بسیج مردمی برای دفاع از کشور در دوران جنگ تحمیلی بر عهده گرفت و بعدها به لقب تئاتر انقلاب و دفاع مقدس یا تئاتر مقاومت مفتخر شد، اشاره کرد. شکی نیست که یک جامعه، زمانی می‌تواند از ظرفیت‌های فرهنگ‌ساز تئاتر در همه ابعاد آن بهره‌مند شود که به وظایف حمایتی خود نسبت به آن عمل کرده و امکانات لازم برای رشد و نمو مستقل آن را فراهم کرده باشد.
فرهنگ در ادامه چنین عنوان کرد که: طی ۳۰ و اندی سال گذشته، از یکسو، به‌واسطه نگرش ابزاری متولیان جریان تئاتر جنگ و مقاومت، و از سوی دیگر تحت تأثیر مسئولیت گریزی پنهان و آشکار نهادهای فرهنگی متولی تئاتر مستقل و غیر موضوعی به‌تدریج، تئاتر ایران با بحرانی جدی مواجه می‌شود که امروزه جلوه‌های آشکار آن را، هم در کیفیت آثار تئاتری جریان اول و هم در حاکمیت ویرانگر سرمایه مالی بر حیات جریان دوم شاهد هستیم. فرآیندی که موجبات هویت باختگی تئاتر امروز ایران را- به‌تمام‌معنا- فراهم کرده است.
محمود فرهنگ در انتها بیان کرد که وقوع جنگ تحمیلی و نقش سازنده هنرها در آن، مقدمات آشتی اولیه انقلاب ۵۷ با هنرها را به وجود آورد. اما این آشتی، به‌رغم دستاوردهای درخشانش، چندان هم همه‌جانبه و دائمی نبوده است. در تئاترهای اجراشده در دوران جنگ ایران و عراق موضوعاتی چون عقیدتی، طنز و حتی تصویر کشیدن دشمنان انقلاب مطرح بوده است.
در آخر دکتر سمیه رمضان ماهی با ارائه خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده به جمع‌بندی مباحث پرداخت و از تمامی سخنرانان و شرکت‌کنندگان حاضر در جلسه تقدیر و تشکر کرد.
نظر خود را بنویسید