ششمین پیش‌نشست دومین همایش ملی آینده‌پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار با عنوان "هوش مصنوعی و آینده آموزش‌وپرورش؛ مروری بر مفاهیم و چگونگی به‌کارگیری ابزارهای هوشمندسازی شده" در دانشگاه سوره برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره، دکتر محمد حسینی مقدم، عضو هیأت‌علمی گروه مطالعات آینده‌نگری پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی گفت: آینده‌پژوهشی یک حوزه تخصصی و به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما یعنی دستیابی به آینده‌‌ای پایدار پاسخ می‌دهد. برای آنکه آینده مطلوب باشد ابتدا باید به این سؤال پاسخ دهیم که چگونه باید آن را ساخته و به آن دست‌یافت.
وی افزود: بیشتر دانشگاه‌های ما در کلان‌شهرها هستند و همین حالا آن‌ها با بحران‌های زیست‌محیطی روبه‌رو هستند؛ به‌عنوان مثل می‌توان این روزها به‌وضوح مسئله کمبود آب را مشاهده کرد. چگونه در این شرایط می‌توان انتظار داشت چراغ دانش و زندگی و دانشگاه و فرهنگ باید روشن بماند؟ این بدان معناست که یک عامل زیست‌محیطی می‌تواند عوامل اقتصادی و فرهنگی را تحت تأثیر قرار دهد. یا می‌توان دید که عوامل اقتصادی می‌توانند در پیشرفت علم نیز مؤثر باشد. به‌عنوان نمونه اساتید عملاً نمی‌توانند در کنفرانس‌های علمی خارج از کشور شرکت کنند، درحالی‌که در دوران گذشته این سفرها بین دانشمندان ایرانی برای مسافرت به خارج از ایران و دانشمندان خارجی برای سفر به ایران صورت می‌گرفته است.
این عضو هیأت‌علمی گروه مطالعات آینده‌نگری پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی بابیان اینکه در دوران کرونا اگر دسترسی به وسایل هوشمند نداشتیم، چه اتفاقی برای دانشجویان و علم ما می‌افتاد خاطرنشان کرد: در ساحت‌های مختلف عوامل بسیار گوناگونی درحال تأثیر گذاشتن بر عنصر دانشگاه هستند. ما در این نشست‌ها تنها به برشی از تکنولوژی و تأثیر آن بر آموزش و دانشگاه خواهیم پرداخت و این درحالی است که می‌دانیم عوامل بسیار زیاد دیگری روی دانشگاه و آموزش تأثیر می‌گذارند.
دکتر حسینی مقدم در ادامه اظهار داشت: ما در یک نظم نوین جهانی زندگی می‌کنیم و چون خودمان در این نظم حضور داریم تحلیل این شرایط برایمان سخت‌تر است هرچند که شاید در آینده تحلیل این شرایط راحت‌تر شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در نظم نوین، نبود یک سری چیزها غیرقابل‌تصور است مثل الکتریسیته، یخچال، اینترنت و حتی هوش مصنوعی زیرا برای ما وابستگی‌هایی ایجاد کرده است پس نمی‌توان آینده را نیز بدون هوش مصنوعی متصور شد.
دکتر حسینی مقدم در پاسخ به این پرسش که چرا نگرانی‌هایی در رابطه باهوش مصنوعی وجود دارد گفت: سه عامل در رابطه باهوش مصنوعی بسیار مهم است و همان‌ها است که سبب شگفتی یا نگرانی می‌شوند. عامل نخست داده‌ها هستند. داده‌ها به‌مثابه خون در رگ‌های ما برای هوش مصنوعی است و حقیقتاً هوش مصنوعی بدون داده بی‌معناست و نمی‌توان از آن بهره برد. عامل بعدی نرم‌افزارها است که داده را به صدا تبدیل کرده، آن‌ها را جمع‌آوری می‌کند و با دسته‌بندی آن‌ها به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم در شرایط مختلف از آن‌ها استفاده کنیم. آخرین عامل سخت‌افزارها هستند. سرعت پیشرفت سخت‌افزارها نیز باعث نگرانی می‌شوند زیرا که با افزایش سرعت و نیز افزایش توانایی در ذخیره‌سازی همراه هستند.
وی با اشاره به افزایش حجم داده‌ها طی سالیان اخیر خاطرنشان کرد: نود درصد داده‌های در دسترس طی یک دهه اخیر تولید شدند که نشان از سرعت‌بالای تولید داده در سطح جهان دارد. امروزه با گسترش انواع ابزارهای هوشمند هرکس می‌تواند روزانه مقدار زیادی دیتا تولید کند.
دکتر حسینی مقدم در ادامه به پدیده چت جی‌پی‌تی به‌عنوان یکی از نمودهای هوش مصنوعی قابل‌دسترس برای عموم مردم اشاره کرد و افزود: هرچه هوش مصنوعی پیشرفته‌تر می‌شود، پاسخ‌های آن منسجم‌تر شده و می‌تواند داده‌ها را بهتر دسته‌بندی کند و پاسخ کامل‌تری ارائه دهد. این در حالی است که چت جی‌پی‌تی سه در پاسخ به سؤال‌های اخیر اعلام می‌کند داده‌های قدیمی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد درصورتی‌که نسخه چهارم تفاوت محسوسی با نسخه قبلی دارد، درست مانند تئاتر سنتی ایرانی یا تعزیه؛ همه این‌ها بیان‌گر پیشرفت پردازش اطلاعات است.
وی افزود: اگر قرار باشد داده‌‌هایی که امروز توسط هوش مصنوعی در زمان یک ثانیه پردازش می‌شوند را انسان پردازش کند چیزی نزدیک به سی‌ویک میلیارد سال به طول می‌انجامد. با این وضعیت ماشین به‌راحتی می‌تواند جایگزین انسان شود و در حقیقت یکی از ستون‌های توسعه پایدار، مسئله بقای خود انسان‌ها است.
دکتر حسینی مقدم به تجربه ساخت فیلمی باهوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: یک‌زمان می‌خواستم فیلم تبلیغاتی برای یک دانشگاهی بسازم که مثلاً از تمام نژادها در آن هستند، مناسب برای افراد معلول هم باشد و آن‌ها در تحصیل برابر شمرده شوند، علاوه بر آن هم‌سو با محیط‌زیست باشد و آلودگی و خرابی ایجاد نکند. یکسری مشخصات ازاین‌دست را به هوش مصنوعی دادم و این فیلم ساخته شد. بعد در جلسه‌ای این فیلم نمایش داده شد و فردی که مخالف استفاده از هوش مصنوعی در هنر بود و نیز خود دستی در ساخت فیلم‌های تبلیغاتی داشت گفت که توانسته با این فیلم ارتباط برقرار کند. این اتفاق خود بیان‌گر قدرتمند بودن ابزارهای نوین است.
دکتر متین باغانی، دیگر سخنران این نشست بود که از منظر دیگری به مسئله هوش مصنوعی اشاره کرد و اظهار داشت: کماکان کنترل انسانی روی هوش مصنوعی وجود دارد و هنوز هیچ داده‌ای توسط ماشین از کنترل انسان خارج نشده است. ولی این مسائل دقیقاً مثل یک شعله آتش برای کودک است. کودک شعله را می‌بیند و از آن لذت می‌برد، به آن نزدیک می‌شود، گرمای آن را حس می‌کند و بیشتر آن را دوست می‌دارد و نهایتاً آن‌قدر نزدیک می‌شود تا آسیبی جدی می‌بیند و سپس دیگر به آن نزدیک نمی‌شود.
این پزشک و پژوهشگر ادامه داد: کسانی که نحوه کار با ماشین‌های هوشمند را آموزش ندیده‌اند قطعاً با افرادی که آموزش کار با ماشین دیده‌اند جایگزین می‌شوند و در این مسئله هیچ تردیدی وجود ندارد. ولی به نظر من همیشه کنترل انسانی لازم و ضروری است. البته دلیل ندارد تمام اطلاعات را حفظ کنیم زیرا که می‌توانیم آن‌ها را در یک فلش مموری داشته باشیم ولی برای بهره‌گیری از آن به انسان نیاز است زیرا که هنوز بحث آگاهی برای ماشین تعریف‌نشده است.
باغانی اضافه کرد: همه ما می‌توانیم مفهم ترشی را درک کنیم ولی اگر به ماشین بگوییم ترشی چیست او آن را با قیاس می‌فهمد یعنی می‌گوید چیزی که شور و تلخ و شیرین نیست پس ترش است. ماشین‌های امروزی این‌گونه کار می‌کنند پس بحث خلاقیت در هوش مصنوعی تقریباً وجود ندارد.
وی به نحوه برقرار ارتباط درست با ماشین اشاره کرد و افزود: اکنون این مسئله در قالب رشته‌هایی درحال آموزش است. افراد در این رشته‌ها می‌آموزند که چگونه با خطاهایی کمتر با این دستگاه‌ها ارتباط برقرار کرده و از دیتاهای طبقه‌بندی‌شده استفاده کنند.
دکتر باغانی در این نشست از ربات «پو» خواست شیوه نقاشی ونگوگ را بر روی یک تصویر ایجاد و اجرا کند و یک تصویر جدید ساخته شود. او در ادامه گفت: اگر ما همین اطلاعات را در لحظه بعد به چت‌بات بدهیم، تصویری دیگر خواهد ساخت. این نشان می‌دهد که این بات‌ها چگونه در لحظه می‌توانند حتی اطلاعات جدید را بررسی کرده و درنتیجه حاصل‌شده تأثیر بگذارند.
دکتر باغانی در ادامه از حوزه تصویر، به حوزه کلمات و ادبیات رفت و در باتی که مختص به تحقیقات علمی است به جست‌وجو و کار پرداخت، سپس اظهار کرد: اگر فردی از این بات‌ها استفاده کند اما ذکر نکند که مقاله‌اش را با این ماشین‌ها ساخته است، مردود خواهد شد زیرا ماشین‌ها هنوز نمی‌توانند متنی مناسب و دارای روح را تولید کنند. باید توجه داشت که مقاله‌ها و مطالب علمی ساختار مشخصی دارند؛ باید ساده باشند و بدون وصف و استعاره نوشته شوند. این سادگی و ساختار را می‌تواند به ماشین فهماند اما اینکه ماشین بتواند نوشته یا شعری را واجد حس بسازد فعلاً غیرممکن است.
گفتنی است: در خاتمه این جلسه انواع دیگری از این بات‌ها به حاضران معرفی و به سؤالات حاضران درباره بسترهای مختلف هوش مصنوعی پاسخ داده شد.
گزارش: رهام براری
نظر خود را بنویسید