به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ پنجمین وبینار از سلسله نشست‌های علمی زیبایی شناسی قیام امام حسین(ع) با عنوان «تحلیل محتوایی و ساختاری فیلمنامه روز واقعه» به همت دانشکده هنر دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی دکتر امیررضا نوری‌پرتو مدیر گروه ادبیات نمایشی دانشکده هنر، روز شنبه مورخ 27 شهریورماه 1400 ساعت 18 الی 20 به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، امیررضا نوری پرتو ضمن عرض خوش‌آمدگویی به حاضران در جلسه مقدمه‌ای در باب موضوع ارائه داد و گفت: از منظر چارچوب نظری دو رویکرد مهم وجود دارد؛ یک نقش دراماتیک و دیگری الگوی مشهور سفر قهرمان. نمونه مطالعاتی این نشست، فیلمنامه روز واقعه اثر بهرام بیضایی است. وی افزود: در حوزه درام‌نویسی و فیلمنامه نویسی اپسنت کاراکتر یا کاراکتر غایب عنصر مهمی است. اگر می‌خواهید یک داستان دراماتیک خوب بنویسید و آن را از لحاظ الگوهای متنی مورد تحلیل و بررسی قرار دهید، باید قهرمان داستان را بشناسید.

نوری‌پرتو، درباره جایگاه قهرمان اصلی خاطر نشان کرد: پروتاگونیست یا قهرمان اصلی؛ نمایش جبهه خیر در داستان بوده و در برابر نماینده جبهه شر یا آنتاگونیست می‌ایستد و تلاش می‌کند شرایط را کنترل کند. وی گفت: روی سخن من بیشتر با قهرمانان کلاسیک است. در فیلمنامه روز واقعه، قهرمان کلاسیک همان شِبلی است که یک سفری را برای یافتن حقیقت آغاز می‌کند و به سختی مراحل آن را پشت سر گذاشته و در پایان این سفر به یک حقیقت بزرگ و تکان دهنده دست می‌یابد؛ که همان مشاهده و سپس روایت حقیقی و راستین واقعه عاشورا است.

امیررضا نوری‌پرتو، ضمن اشاره به کاراکتر غایب در فیلمنامه گفت: کاراکترهای غایب به نوعی شخصیت‌های تأثیرگذاری بر روند شکل‌گیری یا پیشبرد درام می‌شوند که حضور فیزیکی ندارند. در حالی که وجودشان و حضورشان در جای جای اثر احساس می‌شود. هم به وسیله قهرمان و هم به وسیله کاراکترهای دنیای داستان و همین‌طور توسط ما مخاطبان. همچنین، درام حول محور این موارد شکل می‌گیرد و لزوماً قهرمان آن داستان دراماتیک نیستند.

نوری پرتو عنوان کرد: یکی از درخشان‌ترین و الگومندترین نوع استفاده از کاراکتر غایب را در فیلمنامه روز واقعه آقای بهرام بیضایی می‌توانیم ببینیم. کاراکتر امام سوم شیعیان که در فیلمنامه با نام حسینِ علی از آن یاد می‌شود. امام حسین کاراکتری‌ست که دیده نمی‌شود و به کارزار نینوا و کربلا می‌رسد که امام حسین و یارانش شهید شدند و اتفاقی که در این زمان می‌افتد این است که قهرمان داستان می‌گوید: «پس اگر قرار بود من این موقع برسم برای چه مرا فراخواندی؟». وی خاطر نشان کرد: حضور امام حسین(ع) در تمام فصل‌ها به شکلی کاملاً پررنگ وجود دارد و این امر است که به درام بودن فیلمنامه روز واقعه معنا و مفهوم بخشیده است. تمام وزن و سنگینی دراماتیک این اثر بر شانه کاراکتر غایب بوده نه بر شانه قهرمانی که در پی یافتن حقیقت است. البته که پیش‌برنده داستان است و از منظر محتوایی و دراماتیک، تزئین کننده این درام شخصیت حسین ابن علی است.

وی ادامه داد: این فیلم پرده‌بندی و مقدمه‌ای بسیار طولانی دارد و در این میان شخصیت‌ها به طور کامل معرفی می‌شوند و پس از گذران تعدادی سکانس، شبلی به یک آشنایی کوتاه و مختصری از امام حسین(ع) می‌رسد و ما با در مرحله دعوت قهرمان به ماجرا روبه‌رو هستیم. همچنین، با جذابیتی مواجه هستیم که تمام شخصیت‌ها در این قسمت از داستان در حال صحبت کردن درباره حسینِ علی هستند و نداهایی درونی و قلبی را قهرمان می‌شنود.

در ادامه جلسه، امیررضا نوری‌پرتو به روایت فیلمنامه و خوانش دیالوگ‌ها و بازخوانی مونولوگ‌ها پرداخت و قسمت‌های مختلفی از فیلمنامه را تبیین و تحلیل نمود. همچنین، فراز و فرود و اتفاقات رخ داده در فیلمنامه را شرح داد و به بررسی آن‌ها پرداخت.

در انتهای جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.