به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت هفته پژوهش، وبینار تخصصی " نحله‌های فکری ایرانیان در گفتمان معماری اسلامی" به همت دانشکده معماری و شهرسازی و با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره در روز دوشنبه ۲۹ آذر ماه ۱۴۰۰ از ساعت ۱۶ الی ۱۷:۳۰ به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست دکتر حامد مظاهریان، دانشیار پردیس هنرهای زیبا، به عنوان سخنران و خانم دنیا عباسی کسبی، پژوهشگر برنامه ریزی شهری، به عنوان دبیر نشست حضور داشتند.
در آغاز نشست خانم عباسی کسبی ضمت خوش‌آمدگویی به حاضرین در نشست به معرفی موضوع و از دکتر مظاهریان پرداخت برای ارائه مطالب خود دعوت کرد.
دکتر مظاهریان اینطور آغاز کرد که موضوع این نشست در سالیان مختلف ذهن من را به خود مشغول کرده است. نحله‌های فکری در موضوع معماری اسلامی یک بحث طولانی است. اگر از نام مبحث شروع کنیم، واقعیت این است که هیچ معمار و هنرمندی در دوره‌های مختلف تاریخی ( غیر از دوره معاصر ) خود را معمار اسلامی ندانسته است و از این لفظ استفاده نکرده است. این نام برساخته‌ای از جهان مدرن است. دیگران و در حقیقت غربیان، نام اسلامی را برای آثاری که در شرق می‌دیدند انتخاب کردند. در ابتدا هم با نام اسلامی نبوده و به محمدان معروف بوده است زیرا بر این باور بودند که از یک خواستگاه فکری منصوب به حضرت محمد گرفته شده است. بنابراین زمانی که غربی‌ها شروع به کاوش در سرزمین‌های اسلامی از مراکش، مصر، لیبی، بین‌النهرین و ایران و در نهایت هند کردند این نام‌گذاری را انجام داده و حال به ما به ارث رسیده است. وی در ادامه خاطر نشان کرد: اتفاق دیگر گسترش عقاید ناسیونالیسم و بیدار شدن شرق و ایرانی‌ها بود. شرقی‌ها و ایرانیان به دنبال این بودند که در برابر غرب، غربی سلطه‌گر با دستگاه عظیم سیاسی و اقتصادی، هویت خود را بازشناسند و مطرح کنند. برای همین در دهه ۶۰ میلادی یا ۴۰ شمسی، اعتقادات مثل معماری ایرانی و اسلامی به آرامی توسط کسانی که دغدغه‌ی هویت داشتند مطرح شد. در کنار این مباحث، بحث دیگر زمانی بود که به این آثار نگاه می‌کردیم؛ آثاری پر از جذابیت و عقل و منطق را مشاهده می‌کردیم.
به عقیده‌ی دکتر مظاهریان اگر در باب مسئله‌ی معماری اسلامی جستجو کنیم با صدها دیدگاه مواجه می‌شویم. افرادی که از جهت‌های مختلف حول این موضوع جمع شده‌اند. گستردگی این دیدگاه‌ها شامل کسانی مثل رابرت هیلن براند، معمار اسکاتلندی تا علما در حوزه‌های علمیه می‌شود. برای شناخت چهار نحله‌ی اصلی در مواجهه با معماری اسلامی از عملگرایان که دلبسته‌ی معماری اسلامی از دید تاریخی هستند می‌توان نام برد. عملگرایان یک دیدگاه تاریخی به آثار به عنوان بخشی از تاریخ دارند. دسته دیگر از عملگرایان به اشکال و مدل‌های معماری توجه دارند و از آن در معماری امروزه استفاده می‌کنند. گروه بعدی اصولگرایان هستند که علاوه بر دلبستگی معماری اسلامی، معتقد هستند نوع معماری گذشته زاییده فرهنگ و تفکر زمان خود بوده و لازم نیست اشکال معماری را تکرار کنیم. بلکه باید شرایط آن را فراهم کرد تا این شکوفایی دوباره اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: گروه سوم فقه‌گرایان هستند که به معماری اسلامی و گذشته توجه دارند. فقه‌گرایان تنها به معماری از دید اسلام باور دارند و معتقد هستند باید دید که اسلام و فقه در مورد معماری چه دیدگاهی دارند. آنها با کنار هم گذاشتن تمام آیات و روایات از دل متون گذشته به دنبال بایدها و نبایدها و قواعد معماری هستند.
مظاهریان خاطر نشان کرد که تمام نحله‌های ذکر شده مصداق‌های عینی دارند و اشخاص بزرگی در این جنبه‌ها فعالیت می‌کنند. نحله‌ی فکری چهارم که با نام سنت‌گرایان از آنها یاد می‌کنیم معتقد هستند که معماری جوهره‌ای دارد که جدای از اشکال و صورت‌های معماری است. معماری گذشته برای اقلیم، طبیعت، جهت خانه‌ها و عملکرد آنها در فصل سرما و گرما اهمیت فراوانی قائل بوده است. بنابراین سنت‌گرایان خواستار بازگشت به سنت‌ها و توجه به رابطه‌ی انسان و طبیعت هستند.
دکتر حامد مظاهریان در پاسخ به این پرسش که کدام شهر ایران دارای معماری اسلامی است گفت: در حقیقت باید بگوییم کدام شهر اسلامی‌تر است پس باید دید در کدام شهر روابط انسانی بیشتر حاکم است و مردم رضایت بیشتری دارند. اگر آثار معماری شهری را در نظر بگیریم باید گفت که هیچکدام از شهرها در حال حاضر دارای این ویژگی نیستند.
در انتها به سوالات علاقه‌مندان پاسخ داده شد.
نظر خود را بنویسید