به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه، به مناسبت هفته پژوهش، وبینار تخصصی با عنوان «مقدمه‌ای بر روش شناسی کیفی در مطالعات شهری» به همت دانشکده معماری و شهرسازی و همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، در تاریخ ۲۰ آبان ۱۴۰۰ از ساعت ۱۸:۳۰ الی ۲۰ با حضور ۶۰ نفر از علاقه‌مندان، به طور مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست محمد نظر پور، پژوهشگر دکتری شهرسازی و مدرس دانشگاه، به عنوان سخنران و دکتر نجمه دشتکی، مدیر گروه شهرسازی دانشگاه سوره، به عنوان دبیر نشست حضور داشتند.
در ابتدای جلسه دکتر دشتکی ضمن خوش‌آمدگویی به حاضرین و آقای نظر پور، مقدمه‌ای از موضوع بحث جلسه ارائه کرد و از آقای نظرپور خواست تا دیدگاه خود را بیان کند.
محمد نظر پور اینطور آغاز کرد که با توجه به ماهیت کیفی پدیده‌های شهری، بدون تردید روش‌های کیفی می‌تواند در مطالعات شهری کاربرد مهم و موجهی داشته باشد. با وجود این نقاط قوتی که پژوهش کیفی در پژوهش‌های محیطی به خصوص مطالعات شهری دارد، اعتبار و اهمیت این روش اغلب مورد غفلت پژوهشگران قرار می‌گیرد. در نتیجه، یافته‌های پژوهش که منجر به اجرای برنامه‌ها و طرح‌های توسعه‌ی شهری می‌شود با ضعف‌های اساسی رو به رو می‌شود.
نظر پور افزود: در روش‌شناسی و مطالعات شهری از روش‌های مختلفی مثل قوم نگاری -مردم پژوهی – پدیدار شناسی-خود مردم نگاری - روایت نگاری استفاده می‌شود.
به طور مثال تشخیص روش قوم نگاری از دیگر روش‌های کیفی از طریق تمرکز آن روی فرهنگ، آسان است. بر اساس این روش، مفهوم در تجارب فرهنگی جای می‌گیرد. بنابراین، قوم نگاری مشاهده و ثبت وقایع، آیین‌ها، نمایش ها، مراسم، مصنوعات، لطیفه‌ها و داستان‌ها است.
در مردم نگاری از تجربیات افراد مختلف جامعه در یک محل و شهر استفاده می‌کنیم. تعاملات هر فرد با محل زندگی خود مورد توجه است. خودمردم نگاری هم زیر مجموعه مردم نگاری است. در کلیات مشترک هستند اما نقش " من " در خود مردم نگاری پررنگ‌تر است. خود مردم نگاری کمک می‌کند تا دیدگاه عمیق‌تری داشته باشیم و داستانمان را عمیق‌تر روایت کنیم. برای مثال می‌خواهیم از تجربه‌ی زنان در محله‌ی خود صحبت کنیم و فرد پژوهشگر هم زن است در این صورت تجربه‌ها دقیق‌تر است و صدای آن هم رساتر است. این روش ممکن اسن مورد توجه اساتید قرار نگیرد اما اگر سراغ آن برویم می‌توانیم به خوبی از آن استفاده و دفاع کنیم. ابزار گردآوری آن هم مثل ابزار گردآوری مردم نگاری شامل گفتگو و ثبت مشاهدات است اما در خودمردم نگاری به شکل خاطره نویسی و تجربه‌ی زیسته در می‌آید. در این روش نمی‌توان از زندگی معلولان نوشت در صورتی که خود پژوهشگر معلول نباشد یا از زندگی در محله‌ی عودلاجان گفت در حالی که در آن محل زندگه نکرده باشیم.
نظر پور گفت: در پدیدار شناسی به دنبال تجربه‌ی افراد از یک پدیده خاص هستیم. مشخصاً وقتی از پدیدار شناسی صحبت می‌کنیم به دنبال این هستیم که افراد چگونه از یک پدیده‌ی واحد تجربه‌های مشترک دارند و مشترکات این تجربه را بشناسیم. نمی‌توان یک مکان و محل را براساس عکس و نماها شناخت پس باید سراغ تجربه‌ی افراد مختلف از آن مکان برویم. اعتقاد بر این است که جهان را فقط می‌توان بر اساس تجربیات زیسته شناخت و درک کرد. پدیدارشناسی در درجه اول یک اصلی از روش را نشان می‌دهد، «به خود چیزها برگردید». در فلسفه باید از کلیه اصول و ایده‌هایی که به طور کافی توضیح داده نشده یا به طور نادرست پایه‌گذاری شده‌اند؛ از همه روش‌های دلخواه و خودسرانه و همه پیش‌داوری‌ها خودداری کرد.
نظرپور در ارتباط با روایت پژوهی توضیحاتی ارائه داد و بیان کرد که این نوعی از ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از داﺳﺘﺎن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ دادهﻫﺎي ﺧﻮد انتخاب می‌کنید. اﯾﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ، رواﯾﺘﯽ از ﺗﺠﺎرب زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ آنﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻮدﺷﺎن و ﯾﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪی دﯾﮕﺮان در ﻣﻮرد اﻓﺮادي دﯾﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺗﺤﻘﯿﻖ رواﯾﺘﯽ، اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را روﺷﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐه ﭼﮕﻮﻧﻪ، زﺑﺎن، ﺑﺎزﮔﻮﮐﻨﻨﺪه و ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ از دﻧﯿﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آدمﻫﺎﺳﺖ و ﻫﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺨﺼﯽ آنﻫﺎ را ﻧﯿﺰ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ و هدف آن درک و فهم روایت‌های زیسته افراد است.
وی همچنین در مورد نظریه‌ی زمینه‌ای گفت: نظریه‌ی زمینه‌ای شاخه دیگری است که در چند سال گذشته مورد بحث و استفاده بوده قرار گرفته است. تفاوتی که دارد آن است که دغدغه‌ی تولید نظریه دارد، مبحثی که قبل از آن زیاد مورد صحبت نبوده است و از تمام ابزارهای کیفی مثل مشاهده، گفتگو و.....استفاده می‌کند تا به هدف مورد نظر برسد.
در پایان جلسه به سؤالات دانشجویان پاسخ داده شد.
نظر خود را بنویسید