به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه، همایش ملی آینده پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار، هشتمین پیش نشست تخصصی خود را تحت عنوان «روش تحقیق آیندهِ پژوهی در ارتباطات»، به همت دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره و با همکاری معاونت پژوهشی، روز شنبه ۲۲ آبان ماه 1400 از ساعت ۱۳:۳۰ الی ۱۵ به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار کرد.

در این وبینار دکتر امیدعلی مسعودی، رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره، در جایگاه سخنران و دکتر یوسف خجیر، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه سوره، به عنوان دبیر و میزبان در این جلسه حضور داشتند.

در ابتدا دکتر یوسف خجیر ضمن عرض خوش‌آمدگویی، همایش ملی آینده پژوهی را با توجه به شرایط کرونایی کشور نقطه عطفی در اجرای یک حوزه جدید در آموزش دانشگاه سوره و این نشست را بیانگر معیارها و مباحث روش تحقیق در باب آینده پژوهی دانست.

در ادامه دکتر مسعودی درباره توجه به آینده و آینده پژوهی خاطر نشان کرد:

آنچه که ما در دانشگاه دنبال آن هستیم آرمان ما نام دارد؛ و نگاه آن به افق و روبه رو خواهد بود و این دیدگاهِ نگاه به آینده یک ارزش ویژه است. توجه به آینده مربوط به امروز و دیروز نیست و از زمانی که بشر قابلیت درک و فهم را و در واقع افق دید نسبت به آینده و نیاز به تفکر پیدا کرد، وجود داشته است. منظور آینده پژوهی مطالعاتی است که آینده را ترسیم و ما را به دنبال الگوها  و عوامل می‌برد، این چنین دنبال آینده پیش بینی شده خواهیم رفت. ما به دنبال آینده‌ای هستیم که تسلط آن در اختیارمان باشد و تمام برنامه ریزی‌ها در دسترس قرار بگیرد. لذا منظور از آینده پژوهی، پیشگویی و رَمالی نیست و این نکته از دیرباز تاکنون در وجود بشر نهفته بوده است. پیش بینی در ارتباط با موارد تصادفی حکم می‌کند و آینده پژوهی از دل یک روش تحقیقی بیرون می‌آید.

آینده به عنوان یک هدف است

دکتر مسعودی درباره ادبیات تخیلی و پیش‌گویی آینده افزود:

آینده نگری‌های ادبیاتی در نوشته‌های افرادی چون جورج اورول، هاکسلی و غیره وجود داشته است. آن‌ها در نوشته‌های خود آینده را ترسیم می‌کردند و این شد که آینده پژوهی راه خود را به ادبیات باز کرد و تفکراتی از قبیل ماشین پرنده و ربات‌ها از نمونه‌های بارز این نوشته‌ها هستند.

پیدایش آینده پژوهی از دهه ۱۹۶۰ بود که به عنوان یک روش تحقیق علمی به حساب آمد؛ درسال ۱۹۶۴ نیاز به پیش بینی فناوری منجر به انجام یکی از مشهورترین روش‌ها به نام دِلفی گردید که به بررسی اتوماسیون، مهارجمعیت، جنگ و سامانه جنگی و غیره پرداخت. اکنون آینده پژوهی در دوران طلایی خود جا دارد و دنیای امروز قابلیت بیشتری نسبت به گذشته دارا  و آینده به عنوان یک هدف است که برای آن تلاش می‌کنیم.  مسعودی یادآور شد: در روش دلفی که مبتنی بر پنل است و معمولاً شامل دو مرحله یا بیشتر است، تکیه بر دیدگاه فردی نداریم بلکه مبتنی بر اجماع نظر نخبگان. اندیشیدن درباره آینده برای اقدامات کنونی انسان امری ضروری است که واکنش بدون اندیشیدن به آینده امکان پذیر است ولی کنش امکان ندارد، چراکه عمل‌ها نیاز به پیش بینی دارد. بنابراین آینده امری است که مردم می‌توانند اقدامات هدفمند را طراحی کرده و به پیامد عمل خود آگاه گردند. آینده ممکن است امکان پذیر، رخ دادنی و دلخواه نام بگیرد که هدف، توجه به آینده‌های ممکنی است که علی رغم تهدید در رخ دادن آن، تحقق برخی از آن ها اثر بزرگی در زندگی مردم می‌گذارد.

مسعودی در باب مناسب ترین روش برای علوم ارتباطات گفت:

از بین تمامی روش‌های تحقیق اگر بخواهیم یک روش را انتخاب کنیم، انتخاب ما بستگی به تکنیک جمع آوری داده دارد و این محقق است که باید تشخیص دهد از جعبه آچار خود کدام ابزار مناسب است و بعد بسنجد و نظارت کند و سپس روش تحقیق مناسب را برگزیند. البته پرکاربردترین روش‌ها، دلفی و سناریو نویسی است که روش دلفی، روشی مناسب برای به دست آوردن یک تصویر کلی از چیزهایی است که دریک زمینه خاص در حال رخ دادن است و نیاز به دقت و هزینه زیاد دارد؛ روش دیگر روش سناریو نویسی با کشف سیستماتیک چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو، درخدمت تدوین استراتژی قرار می‌گیرد و معمولا ۳یا۴ سناریو برای هرآینده پژوهی تدوین می‌شود.

مسعودی به عنوان سخن آخر افزود:

آینده پژوهی متشکل از مجموعه تلاش‌‌هایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگو‌ها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها می‌پردازد. آینده پژوهی منعکس می‌کند که چگونه از دل تغییرات یا ثبات «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می‌یابد.

 آینده‏ پژوهی دانش و معرفتی است که چشم مردم را نسبت به رویدادها، فرصت‏ ها، مخاطرات احتمالی آینده باز نگه می‌دارد. ابهام‌‏ها و تردید‌ها و دغدغه‏‌های فرساینده مردم را می‏‌کاهد، توانایی انتخاب هوشمندانه جامعه و مردم را افزایش می‏‌دهد و به همگان اجازه می‏‌دهد تا بدانند که به کجاها می‏‌توانند بروند.