به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی، پاسدار فرهنگ و هنر ایرانی، وبینار پژوهشی با محوریت «شناخت نسخه خمسه تهماسبی» به کوشش دانشکده هنر، با همکاری معاونت پژوهشی و معاونت فرهنگی-دانشجویی دانشگاه سوره، کمیسیون ملی یونسکو در ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، روز چهارشنبه ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۰ از ساعت ۱۵ الی ۱۶ با حضور ۷۰ نفر از علاقه‌مندان در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست دکتر سمیه رمضان ماهی، مدیر گروه گرافیک دانشگاه سوره، به عنوان سخنران و ارائه‌دهنده و دکتر مهدی محمدی به عنوان میزبان نشست حضور داشتند.
دکتر محمدی ضمن تشکر از حاضرین در نشست از دکتر رمضان ماهی دعوت کرد تا مطالب خود را ارائه دهند.
دکتر رمضان ماهی بیان کرد که بسیار باعث خرسندی است که این خمسه‌ی بی‌نظیر و نفیس را فرهنگستان هنر با کیفیت بسیار عالی چاپ و منتشر کرد. کیفیت این کتاب طعنه به کتاب‌هایی خطی چاپ‌شده خارج از ایران می‌زند. همه عزیزان می‌دانند که دوره‌ی صفویه و به خصوص در زمان شاه‌تهماسب، عصر زرین کتابت و هنر کتاب‌آرایی ایران است. نسخه‌هایی که در این دوران چاپ شد، به لحاظ زیبایی پیرو و دنباله دوره شکوهمند هرات اول و دوم هستند و دست‌آوردهای کمال‌الدین بهزاد توسط شاگردان خلفی چون سلطان محمد به اوج خود می‌رسد. در میان کتاب‌هایی که در زمان شاه‌تهماسب و در دوران صفویه به طبع رسیده‌اند دو گوهر بی‌نظیر شاهنامه شاه‌تهماسبی و خمسه شاه‌تهماسبی حضور دارند.
رمضان ماهی در ادامه افزود: شاهنامه شاه‌تهماسبی به واسطه‌ی اینکه از شیرازه جدا شد و برگ‌های آن در نقاط مختلف دنیا پخش شد و در نهایت ۱۱۸ صفحه به ایران بازگشت، شهرت دارد؛ اما خمسه تهماسبی کمتر شناخته شده و زیبایی‌های این نسخه‌ی بی‌نظیر کمتر دیده شده است. امروزه این خمسه در موزه‌ی بریتانیا نگه‌داری می‌شود و مهم‌ترین و نفیس‌ترین نسخه‌ی خمسه در آن نگارش شده است. اتفاق خوش‌آیند این است که شیرازه‌ی آن برخلاف شاهنامه جدا نشده و نسخه کامل است و اما اتفاق بد بی‌مهری نسبت به آن است که باعث شده قسمت بالایی آن خیس شود و اکثر صفحات در یک‌پنجم بالایی خود این تأثیر خیس‌خوردگی را دارند.
وی در خصوص سرگذشت این کتاب تصریح کرد: می‌دانیم که شاه‌تهماسب حدود سال‌های ۹۲۹ تا ۹۸۴ هجری زندگی کرده و نسخه‌ی خمسه تقریباً ۲ سال بعد از نسخه‌ی شاهنامه تهماسبی، جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کند به این دلیل که آن دست‌ورزی که حاصل کار بر شاهنامه بوده در نسخه به زیبایی کنار هم قرار گرفته‌اند. با اینکه خسمه از نظر تعدد تصویر بسیار کمتر از تصویرهای شاهنامه تهماسبی است ولی به لحاظ کیفیت حتی بالاتر از آن قرار دارد.
رمضان ماهی کامل بودن متن خسمه نظامی در این کتاب را یکی از نکات قوت آن دانست و گفت: متن کامل کتاب به خطاطی بی‌نظیر شاه محمود نیشابوری به خط نستعلیق که بسیار یکدست و زیبا است و نشان از مهارت و استادی خطاط آن می‌دهد، کتابت شده است. نکته بعدی فاصله بیش از ۳۰۰ سال بین سرودن این خمسه و به ثمر رسیدن این نسخه است. متأسفانه نسخه در آن زمان به اتمام نرسیده و ناتمام می‌ماند و مشخص است که به دلایلی نسخه رها شده است. در نسخه‌ای که در بریتانیا وجود دارد حدود یازده صفحه سفید وجود دارد که احتمالاً در طرح اولیه قرار بوده است که ۱۴ تصویر دیگر به نسخه اضافه شود و به ۲۷ تصویر برسد. در دوره‌های بعدی ۳ تصویر توسط محمد زمان به این سه تصویر اضافه می‌شود. در دوره‌ی قاجار نیز جلد و بدرقه برای کتاب ساخته شد. در نتیجه می‌توان گفت که این نسخه حاصل حدود ۲۰۰ سال نگارگری را در خود دارد.
سمیه رمضان ماهی در خصوص ویژگی‌های تصویری توضیح داد: تصاویر از اشخاص و رویدادهای مختلف در داستان‌های خمسه است و با ظرافت و دقت فراوان ترسیم شده‌اند. قاب‌های مختلف با ترتیب خاص و بدون تکرار در صفحات هستند و در واقع هر صفحه در نوع خود خاص و متفاوت است. نکته جالبی که می‌توان به آن اشاره کرد، کار محمد زمان است که ۳ تصویر به کتاب اضافه کرده و از سبک زمان خود استفاده کرده است. زمان با توجه به مهارتی که داشته به خوبی می‌توانسته از ویژگی‌های زمان شاه‌تهماسب استفاده کند اما با هوشمندی اثری از زمان و سبک دوره‌ی خود به کتاب اضافه کرده است.
نظر خود را بنویسید