به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت هفته معمار، وبینار تخصصی «چالش‌های حفاظت و توسعه در بافت تاریخی ایران» به کوشش دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره با همکاری معاونت پژوهش و انجمن علمی معماری در روز سه‌شنبه ۲۶ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۸ الی ۲۰ در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست دکتر محمدمهدی کلانتری به عنوان سخنران و دکتر نجمه دشتکی در جایگاه میزبان نشست حضور داشتند.
در آغاز دکتر محمدمهدی کلانتری به توضیح وضعیت بافت شهرهای تاریخی در گذشته پرداخت و گفت: شهرهای تاریخی ایران تا اواخر دوران قاجار توسعه و رشد متوازن داشتند. نمونه‌های بی‌نظیری از ساختار منظم و یکپارچه در شهرسازی بودند که در شهرهایی مانند اصفهان، تبریز، یزد، قزوین، شیراز و بسیاری دیگر از نمونه‌های منحصربه‌فرد در تاریخ شهرسازی جهان به شمار می‌روند. با شروع دوران پهلوی با ورود اتومبیل به ایران و خیابان‌کشی‌های موسوم به رضاخانی، این ساختار یکپارچه و منظم با خیابان‌های منظم و شطرنجی شکافته شد و همچنین با افزایش جمعیت و مهاجرت مردم از روستا به شهر و لزوم وسعت و گسترش گنجایش شهرها این گسست و تخریب ادامه پیدا کرد. البته این شرایط فقط تنها برای ایران نبوده و اکثر شهرهای تاریخی دنیا با آن روبه‌رو بوده‌اند.
او این‌طور ادامه داد که: با اینکه اروپاییان شروع‌کننده‌ی تخریب و شکافتن شهرهای تاریخی بودند، اما اولین کسانی بودند که پس از چند دهه پی به اشتباه بودن این حرکت بردند و از انجام ساخت و ساز در مقیاس بزرگ دست کشیدند. د.آنجلیس دوسات از نظریه‌پردازان حفاظت و مرمت در سخنرانی معروف خود، از خیابان‌های شطرنجی به عنوان صلیبی برای قربانی کردن شهرهای تاریخی یادکرد.
کلانتری ورود علم مرمت به ایران را همراه با نگاه ویژه به بناهای تاریخی همراه دانست و گفت که علم مرمت در اروپا حدود ۲۰۰ سال پیش از آن آغاز شده بود. در اروپا نیز نگاه کلی به بناهای شاخص بود که بعد از مدتی متوجه شدند که ارزش یک شهر فقط به بنای تاریخی آن نیست و در کل بناهای یک شهر از جمله بناهای شاخص، بناهای مسکونی کم ارتفاع، شریان‌های اصلی شهر و ارتباطات فضایی آن را شامل می‌شود. امروزه در لندن، فلورانس، رم، پاریس بوم قدیم دارای بافت تاریخی خود هستند.
در ادامه صحبت‌ها در خصوص بافت تاریخی شهرهای ایران کلانتری تصریح کرد: دقیقاً برعکس اقدامات که در اروپا برای حفظ شهرها انجام شد؛ در ایران وقتی این تفکر در دوره‌ی تجددگرایی پهلوی اول شروع شد، هیچ‌گاه متوقف نشد و شهرهای ما کاملاً با خیابان‌کشی‌ها دریده شد. در اصفهان خیابان استانداری درست از کنار میدان نقش‌جهان و ساختار دولت‌خانه عصر صفوی عبور داده شده است همچنین در کنار مسجد جامع عتیق؛ با احداث خیابان عبدالرزاق بازار تاریخی اصفهان به دو نیم تقسیم شده و بخشی از این بازار نابود شده است.
کلانتری ادامه داد: مشابه تخریبات انجام‌شده در اصفهان در شهر شیراز نیز رخ داده است. با احداث خیابان در وسط بازار وکیل آن را به دو نیم تقسیم کرده‌اند. در بسیاری از شهرهای دیگر نیز این اتفاق رخ داده و تخریب‌های گسترده صورت گرفته است. به طور مثال در شهر سلطانیه شهر تاریخی‌ای به نام سلطانیه داشتیم، این شهر توسط متولیان میراث فرهنگی که تفکر توجه به تک بناهای شاخص در آن‌ها رسوخ کرده بود، نابود شد و بازار قاجاریه شهر و تمام بناهای ارزشمند شهر به طور کلی تخریب شد. امروزه فقط گنبد سلطانیه وجود دارد و شهر سلطانیه با خاک یکسان شده است. این اتفاق تنها با تفکر تک بنای شاخص، به نام آزادسازی و دسترس‌پذیر، بناهای تاریخی یک شهر را به صورت کاملاً قهری و اجباری از ساکنان و مالکان آن خریداری کرده و از بین بردند.
کلانتری اذعان کرد: نگاه صرف به یک بنا و تخریب اماکن و زیبایی‌های اطراف و مرتبط با آن باعث تخریب عمدی بناهای تاریخی در شهرهای مختلف است. در سال‌های اخیر نیز تفکر حفاظت از بافت‌های تاریخی به وجود آمده است. همین اقدامات باعث ثبت و ماندگاری قسمت‌هایی از شهر شیراز، یزد و برخی شهرهای دیگر شده است.
کلانتری در انتها به اقدامات انجام‌شده و تلاش‌هایی که درصدد بقای بافت‌های تاریخی صورت گرفته سخن گفت و بر لزوم آگاهی بخشی و تلاش همه افراد جامعه برای به نتیجه رسیدن این امر مهم تأکید کرد.
در پایان دکتر نجمه دشتکی از حضور تمامی شرکت‌کنندگان و دکتر کلانتری تقدیر و تشکر کرد.
نظر خود را بنویسید