به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت هفته معمار، وبینار «نظام دستگاهی معماری ایران» به کوشش دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره با همکاری معاونت پژوهش و انجمن علمی معماری در روز چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۸ الی ۲۰ در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست دکتر غلامحسین معماریان، استاد تمام دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، به عنوان سخنران و دکتر امیرمسعود دباغ، مدیر گروه معماری اسلامی دانشگاه سوره، در جایگاه میزبان نشست حضور داشتند.
در ابتدا دکتر دباغ ضمن تبریک و خوش‌آمد گویی به حاضرین در نشست، به معرفی موضوع و سخنران جلسه پرداخت سپس از دکتر معماریان دعوت کرد تا به ارائه مطالب خود بپردازد.
دکتر معماریان با این رویکرد آغاز به صحبت کرد که زمانی که ما به عنوان یک دانشجوی وارد دانشکده معماری می‌شویم، قرار است چیزی برای امروز طراحی کنیم و بسازیم. درس‌های طراحی عهده‌دار این کار هستند؛ در این دروس با مبانی مختلفی روبه‌رو می‌شویم. دروسی هم داریم که از معماری گذشته می‌گویند. گاهی این پرسش مطرح می‌شود که این دروس گذشته چه کاربردی دارد و مرور تاریخ معماری چه نفعی برای دانشجویان در زمان حال دارد. این دروس در واقع قصد دارند آنچه از گذشته به‌جای مانده است را در مجموعه‌ای از دروس به ما معرفی کند، مثل تاریخ معماری جهان، معماری اسلامی و بخش زیادی دروس مرمت هستند. با این حال دانشکده‌های معماری ایران نسبت به دانشگاه‌های تراز معماری در دنیا در امر بررسی و مطالعه تاریخ بسیار عقب و ضعیف است و حتی در سال‌های اخیر این ضعف بیشتر نیز شده است.
وی ادامه داد: انسان در کلیت خود موجود پرسشگری است و بخشی از این پرسش‌ها درباره‌ی گذشته خود به عنوان یک فرد یا گروهی از افراد است. من چه کسی هستم؟ از کجا آمده‌ام؟ نسل پیشین من چه کسانی بوده‌اند و چه دستاوردهایی داشته‌اند؟ از مجموعه سؤالاتی هست که برای هر انسان مطرح می‌شود. علم تاریخ به بخشی از این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. تاریخ به ما می‌گوید که جوامع گذشته، افکار و اعتقادات، دولت‌ها و فرهنگ آن‌ها چگونه شکل گرفته‌اند. تاریخ به ما کمک می‌کند تا یک تصویر دقیق از جایی که ایستاده‌ایم را ترسیم کنیم.
به گفته‌ی غلامحسین معماریان ما برای شناخت گذشته‌ی معماری خود از علم تاریخ کمک می‌گیریم. این شناخت بر اساس اسناد و شواهد صورت می‌گیرد. این اسناد و شواهد در اصل بناها و نوشته‌ها هستند ولی داده‌های آن‌ها باید تحلیل و بررسی شوند تا به تفاسیر آن‌ها دست پیدا کرد. محققین مختلف از این داده استفاده کرده‌اند و آن‌ها در قالب‌های گوناگون سبکی، شیوه‌ای، معنایی، کارکردی و دستگاهی قرار گرفته‌اند.
در ادامه نشست از گونه‌های الگو سخن گفته شد و معماریان آن‌ها را گونه یا گونه‌هایی عنوان کرد که برای یک کارکرد خاص مورد استفاده معماران بوده‌اند. برای نمونه کارکرد مسجد را در دوران صفوی یا قالب‌های خاص چون ایوانی، گنبد خانه‌ای، میانسرا و تالار ستون‌دار می‌بینیم.
معماریان اذعان کرد: گونه شناسی در یک فرایند استقرایی به ما کمک می‌کند تا با انتخاب موضوع، به منابع عینی موجود مراجعه کنیم و با گردآوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها به شناخت گونه‌ها دست یابیم. در اینجا، انتخاب موضوع به معنای انتخاب یک کارکرد است. می‌خواهیم پی ببریم که در یک مکان خاص و یک بازه زمانی، چه گونه‌هایی از مساجد یا مدارس وجود داشته‌اند. در فضای پژوهشی امروز، این امکان وجود دارد تا با روش‌های گوناگون تحقیقاتی، بناهای یک دوره بزرگ از تاریخ معماری را شناسایی و تحلیل نماییم. در نظام دستگاهی معماری ایران، مساجد و مدارس با طرح ایوانی در یک دستگاه، مدارس و مساجد با طرح گنبدخانه، ایوان و میان سرا در دستگاهی دیگر دیده می‌شوند؛ بنابراین دستگاه‌ها، در جایی بالاتر از گونه - الگوها قرار می‌گیرند.
همچنین در خصوص کتاب «معماری ایرانی: دستگاه شناسی» گفت: این کتاب نگاهی نو به معماری گذشته ایران دارد و با نگاهی تداومی به معماری گذشته ایران پرداخته است. به باور نگارنده، معماری ایرانی نیز چون موسیقی ایرانی که به دلیل وجود ردیف‌های دستگاهی تداوم‌یافته، دارای قالب‌ها و یا دستگاه‌هایی است که در تداوم آن نقش بنیانی داشته‌اند. همان‌گونه که نوازندگان و خوانندگان موسیقی دستگاهی ایرانی، با انتخاب یکی از دستگاه‌های هفت تا دوازده‌گانه، به اجرای کار خود می‌پردازند و خلاقیت خود را در آن چارچوب و قالب به نمایش می‌گذارند، معماران ایرانی نیز بر مبنای قالب‌ها یا دستگاه‌هایی که در ذهن خود داشتند به طراحی و اجرا می‌پرداختند. در این کتاب پنج دستگاه به نام‌های گنبدخانه‌ای، ایوانی، تالارهای ستون‌دار، گنبدخانه-ایوان، میانسرا و دستگاه ترکیبی را خواهیم دید و در هر دستگاه بناها در یک سیر تاریخی دیده می‌شوند. در بخش‌های مختلف کتاب از حدود هشتصد و پنجاه نگاره بهره گرفته شده که بسیاری از آن‌ها برای نخستین بار ارائه می‌شوند.
در پایان نشست دکتر دباغ از حضور تمامی شرکت‌کنندگان و دکتر معماریان تقدیر و تشکر کرد و همچنین به پرسش‌های مطرح‌شده پاسخ داده شد.
نظر خود را بنویسید