به‌مناسبت هفته پژوهش، نشست آنلاین با عنوان «نابرابری و توسعه» به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دانشکده فرهنگ و ارتباطات، روز چهار‌شنبه 23 آذرماه 1401 از ساعت 11 تا 12:30 برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی دکتر "علی شکوری" استادیار دانشگاه تهران، بابیان پرسش نابرابری خوب است یا بد؟ در ارتباط با توسعه عنوان کرد: «همین سؤال درباره بحث توسعه نیز مطرح می‌شود که توسعه باعث نابرابری است یا مانع آن‌که این محل بروز مناقشه است.»

استادیار گروه برنامه‌ريزي و رفاه اجتماعي دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: پیش از رخداد توسعه، نابرابری‌ها اندک است و پس از توسعه زیاد می‌شود، بااین‌حال تجربه تاریخی نشان می‌دهد که کشورهای درحال‌توسعه عمدتاً گرفتار فقر و نابرابری هستند.

وی با ارائه تعریفی از نابرابری افزود: هنگامی‌که صحبت از نابرابری می‌شود در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شاهد آن هستیم. اینکه بخش اعظمی از امکانات و سرمایه‌های جامعه در اختیار گروه اندکی باشد؛ صاحبان قدرت در پست‌ها و مناصب اداری، سیاسی و عمومی قرار بگیرند، نابرابری در گروه‌ها و طبقات اجتماعی وجود داشته باشد و در زمینه تحصیلات عالی و دسترسی به علم و کسب سواد، انحصار دانش در دست گروه‌های اقلیتی باشد همه نمونه‌هایی از نابرابری در جوامع هستند.

وی با اشاره به مفهوم نظم پویا یا نظم توسعه‌ای خاطرنشان کرد: نظم‌های توسعه دارای شخصیت‌های پیشرفته هستند که شامل مشخصه‌هایی چون هوش توسعه‌ای به معنای عام که آماده پذیرش تغییرات و نوآوری‌ها است، استعداد یادگیری تعمیم‌یافته و تعهد تعمیم‌یافته نسبت به اعضای دیگر جامعه است.

شکوری یادآور شد: برای درک بهتر این مؤلفه‌ها باید ببینیم شخصیت ابتدایی (غیر پیشرفته) چه خصوصیاتی دارد. شخصیت ابتدایی نسبت به دیگران احساس تعهد نمی‌کند، چنین شخصیتی بدون احساس تعهد به عموم، اولویت را به نزدیکان خود می‌دهد و هوش خود را در جهت به حداکثر رساندن منافع خود به شکل فرصت‌طلبانه به کار می‌برد.

استادیار گروه برنامه‌ريزي و رفاه اجتماعي دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه فقدان وفاق بین نخبگان در رأس یا قعر قدرت جامعه را به‌سوی تشتت در ابعاد مختلف ازجمله نابرابری‌ها می‌برد، اضافه کرد: «باید ببینیم سازوکارهای رشد شخصیت پیشرفته به‌طور ملموس و مشخص چیست؟ شخصیت‌های پیشرفته چگونه و تحت تأثیر چه عواملی به وجود می‌آیند.»

وی تصریح کرد: «اگر فرصت‌های برابر در زمینه‌های مختلف فراهم شود منجر به رهایی از خودمحوری، قوم‌محوری و خاص‌گرایی شده و آشنایی و برخوردها شکل می‌گیرد. درواقع شغل و تحرکات و ماهیت‌ها نقش سازندگی داشته و رشد خردگرایی را تقویت می‌کنند.»

شکوری با اشاره به ساختارهای توسعه در ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گفت: «این مهم است که وقتی نابرابری حاد سیاسی وجود دارد تأثیر آن چیست. بنابراین در بسیاری از موارد نابرابری مانع توسعه است و گسترش برابری‌ها ازجمله آموزش‌های گسترده و کیفی، بهبود خدمات اجتماعی و دسترسی به بهداشت تولید توسعه می‌کند.» 

دکتر علی شکوری توضیح داد: توسعه در این بخش‌ها برابری و توسعه کلان را در بر دارد، درواقع دسترسی برابر آحاد جامعه به امکانات و تسهیلات زمینه را برای توسعه پایدار فراهم می‌کند.

این جامعه‌شناس تأکید کرد: توسعه‌ای که اکثریت از آن بهره نبرند و در اختیار گروهی خاص باشد فاقد ارزش است.