در ادامه سلسله نشست‌های هفته پژوهش دانشگاه سوره، نشست آنلاین «پژوهش و ترجمه با اندکی تغییر» با حضور دکتر "محسن رضوانی" به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره با همکاری دانشکده فرهنگ و ارتباطات، روز دو‌شنبه 28 آذرماه 1401 از ساعت 14 تا 16 برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی دکتر "محسن رضوانی" با اشاره به خدمات پژوهش در زمینه ترجمه عنوان کرد: امروز می‌خواهیم درباره خدماتی که پژوهش به ترجمه کرده است صحبت کنیم، همان‌طور که همه می‌دانیم ترجمه هم علم است، هم هنر؛ و علاوه بر اینکه ذاتی است جنبه آموزشی هم دارد.

این پژوهشگر با طرح پرسشی بیان کرد: سؤال این است که آیا می‌توان ترجمه همه‌ متون مختلف اقتصادی ورزشی و هنری را تعلیم داد؟ مترجم علاوه بر دانش زبانی باید توانش زبانی و توانش فرهنگی هم داشته باشد تا بتواند اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، کنایات و... را درک کند.

دکتر رضوانی اظهار کرد: برخی از مقوله‌ها به دلیل تعلق به فرهنگ مبدأ به‌راحتی قابل‌انتقال به متن مقصد نیستند. انتقال این مقوله‌ها تحت عنوان مقوله‌های فرهنگ‌محور با دشواری زیادی روبه‌رو است.

این مدرس دانشگاه بابیان اینکه حوزه ترجمه بسیار گسترده است، افزود: «ترجمه می‌تواند ابزار بسیار مهم و کاربردی برای ایجاد ارتباط بین مخاطب و متن اصلی باشد. ترجمه مقوله‌های فرهنگی موضوع پیچیده‌ای است. مقولاتی که بازتاب فرهنگ یک جامعه هستند و معمولاً برای سایر جوامع که دارای فرهنگ متفاوتی هستند غیرقابل درک است و حتی ایجاد سوء‌تفاهم می‌کند.  

مترجم کتاب‌های فلسفه و شریعت و راهنمای فلسفه سیاسی با اشاره به خدمات متقابل ترجمه و پژوهش به یکدیگر گفت: در ترجمه با مقولات فرهنگی، ارجاعات تاریخی، دینی، سیاسی، علمی، ادبی، ورزشی و... مواجه هستیم.

به گفته‌ وی «زبان کاملاً با پدیده‌های فرهنگی ارتباط دارد، در برخی از موقعیت‌ها مترجم باید متناسب با فرهنگ و رفتار جامعه مقصد، ترجمه خود را انجام دهد. 

این شاعر، مترجم و طنزپرداز ایرانی با طرح سؤال ضرورت یا عدم ضرورت ترجمه مقوله‌های فرهنگی اظهار کرد: «نظریه‌پردازان یک نقشه راه برای ترجمه مقولات فرهنگی دارند.»

این مؤلف و پژوهشگر با اشاره به نظریه مقوله فرهنگی عنوان کرد: فرهنگ اجتماعی، عقاید بومی-محلی، آداب‌ورسوم اجتماعی، ضرب‌المثل‌ها، غذاها، نام مکان، لباس، اسم شهرها و... همه و همه بخشی از عناصر فرهنگی هستند که ما باید در ترجمه آن‌ها وقت بیشتری داشته باشیم. اینجا است که پژوهش به کمک ما می‌آید.

دکتر محسن رضوانی در توضیح نظریه پیتر نیومارک در مورد ترجمه یادآور شد: «ازنظر  نیومارک، روش‌های ترجمه ارتباطی و معنایی اهداف اصلی ترجمه یعنی دقت و سرعت را تأمین می‌کنند. این دو روش ترجمه استعاره‌ها، اصطلاحات فنی، کلمات عامیانه، نکات زبانی و جای‌گیری بافتی کلمات در ترجمه را در نظر می‌گیرند.»

وی تصریح کرد: در ترجمه معنایی این امکان وجود دارد که تفکرات و تعصبات مترجم باعث توضیحات هجو یا جزئیات بیش‌ازحد انتظار در متن مقصد شود. ترجمه ارتباطی یک ترجمه ساده و قابل‌فهم است که اغلب به بهترین نحو معنایی و ساختاری در متن مقصد نوشته می‌شود. یک مترجم لزوماً نباید همه‌چیز را بداند بلکه باید مرتباً پژوهش کند و به دنبال ارجاعات متن باشد.»

این پژوهشگر با تأکید بر اهمیت بومی‌سازی کلمات و عبارت‌ها در ترجمه اظهار کرد: هیچ‌گاه هوش مصنوعی نمی‌تواند در ترجمه جای انسان را بگیرد. خصوصاً در مطالب ادبی یا اشعار، چراکه اشارات و مقصود و نیت مؤلف در به کار بردن واژه‌ها و تمثیل‌ها بسیار اهمیت دارد. اما متأسفانه چپ‌نویسی و ترجمه‌های غلط که با تغییر ساختار ترجمه‌ها شکل می‌گیرد امروزه رواج یافته است.

دکتر رضوانی با اشاره به اهمیت آشنایی با فرهنگ عامه تصریح کرد: ترجمه بایستی با حفظ هدف اصلی متن انجام شود، مهم است که مقصود اصلی شاعر یا نویسنده انتقال داده شود و این مستلزم چیره‌دستی و کاردانی در امر ترجمه است.

گفتنی است نشست «پژوهش و ترجمه» با حضور دکتر "محسن رضوانی" روز دو‌شنبه 28 آذرماه 1401 به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و در ادامه سلسله نشست‌های هفته‌ پژوهش برگزار شد.