به مناسبت هفته پژوهش، نشست آنلاین با عنوان «چگونگی به‌کارگیری مدل‌های مفهومی در تبیین آینده معماری و شهرسازی ایران اسلامی» با حضور دکتر "غلامرضا اسلامی" به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دانشکده معماری روز دوشنبه ۲۸ آذرماه 1401 از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۱:۴۵ برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی بعد از ارائه مقدماتی توسط دکتر امیر مسعود دباغ،  دکتر "غلامرضا اسلامی"، عضو هیأت علمی دانشگاه سوره، با اشاره به تعریف رشته معماری عنوان کرد: رشته معماری رشته جامعی ‌است که تقریباً تمامی رشته‌های تخصصی را دربر می‌گیرد، به‌گونه‌ای که می‌توان آن را چند رشته‌ای نام برد. از سوی دیگر، پیکسل‌ها در حوزه معماری با هندسه و یا مهندسی سر وکار دارد و از طرفی مهندسی نیز از هندسه خارج می‌شود. درواقع مهندسی نمی‌تواند از دل مکانیک و ماشین بیرون بیاید، اگرچه ماشین به‌نوعی یک سامانه محسوب می‌شود.

اسلامی با ارائه تعریفی از هندسه افزود: هندسه به‌عنوان یک سکوی پرتاب و ابزار گفتمان محسوب می‌شود و تفاوت زیادی با ماشین ندارد. اگرچه ماشین سامانه‌ای است که ارتباطات و تشکل خاصی دارد؛ اما هندسه مفاهیم عمیق‌تر و معانی خاص‌تری به شکل نشانه دارد که در ماشین وجود ندارد. البته ماشینی که مهندسین مکانیک آن را تعریف کرده و زندگی می‌کنند، بسیار ثابت است و با اصول علمی سروکار دارد. این روش دارای مختصات است و این مختصات اجازه می‌دهد دقیق به خود موضوع بدون ارتباط با محیط اطراف بپردازد.

عضو هیأت علمی دانشگاه سوره در ادامه اضافه کرد: زمانی که از مدل صحبت می‌کنیم با استفاده از رویکردها تلاش می‌کنیم هویت، چیستی یا این ‌همانی موضوع را موردبحث قرار دهیم. رویکردی که در آن به تخصص‌های علم خالص پرداخته می‌شود. درواقع در رویکرد به خود موضوع اشاره می‌شود و درباره چیستی موضوعات بحث می‌کند. این‌که راجع ‌به چیستی یک موضوع بحث می‌کنیم، طبیعتاً با یکدیگر متفاوت خواهند بود. این بحث موضوع بسیار مهمی است که باید به آن پرداخت. در این کنش اطلاعات درصورتی‌که آنارشیسم و چندصدایی به وجود بیاید، اگر این ارتباطات منطقی نباشد انسان را در دوراهی قرار می‌دهد و این آشفتگی اجازه نمی‌دهد روش مؤثری قابل انجام باشد. ازاین‌جهت که روش ذکرشده قابل اعتناء یا منطقی باشد، می‌تواند به پراکندگی‌ها و گوناگونی نابسامان کمک کند.

وی بابیان اینکه در حال حاضر کاملاً قابل‌مشاهده است دنیای سومی وجود دارد که دنیای الکترونیک نامیده می‌شود، اظهار کرد: طبق فلسفه در دنیای الکترونیک، آنارشیزم اطلاعاتی اتفاق می‌افتد و در عوض یک‌صدایی، چندصدایی حاکم و درواقع سروصدا ایجاد می‌شود. این چندصدایی به‌گونه‌ای پراکندگی محسوب می‌شود و پراکندگی نیز، بی‌نهایت است؛ به‌گونه‌ای که از اصل پنهانی آن استفاده می‌شود.  افرادی که به نظریه‌های غربی استناد می‌کنند به دیالکتیک مارکس و انگلس در رفتار دقت می‌کنند که این کار بیشتر در کارهای علمی، هنری و حتی در رفتارهای جامعه مشاهده می‌شود.

اسلامی با اشاره به معنی دیالکتیک عنوان کرد: دیالکتیک معانی مختلفی دارد که گاهی به‌عنوان شناخت از آن نام می‌برند و گاهی نیز از آن سنتز استخراج می‌شود. از طرفی بر اساس بحث‌هایی که درباره مسائل اجتماعی طرح می‌شود، باید برخورد کارگر و کارفرما در جامعه به کمون برسد و در آن جامعه، بایستی تصاویر برقرار شود. در بسته‌ای از شکل دیالکتیک استفاده‌های زیادی شده است که در آن، مدل‌های متعددی وجود دارد و در این مدل‌ها، فلسفه وجود دارد. ضمن اینکه به‌جز فلسفه، در حوزه‌های تخصصی نیز دیالکتیک مورداستفاده قرار می‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت دیالکتیک زمانی که پوشش زرورق زیبایی به خود می‌گیرد، تئوری بازی مطرح می‌شود.

عضو هیأت علمی گروه معماری دانشگاه سوره مطرح کرد: تئوری بازی، نظری است که به دست انسان‌ ساخته‌شده و به‌گونه‌ای در سبک بازی طراحی ‌شده است.  در این بازی‌ها غیر از فوتبالی که با آن مواجه بودیم و جوی که از آن متأثر شدیم، ۱۰۰ نوع بازی وجود دارد. دراین‌بین حتی جنگ سرد آمریکا و شوروی سابق نیز از طریق همین تئوری یا به زبانی دیگر، نظریه بازی  کنترل شد. به همین دلیل جوایزی به‌صورت لوح به یک ریاضی‌دان و یک جامعه‌شناس داده شد، که توانستند از طریق تئوری‌ها یا نظریه‌هایی بازی کاری کنند که این برخورد به جنگ جهانی سوم ختم نشود.

وی ادامه داد همچنین در علم دیدگاهی به نام صفر و یک وجود دارد، یعنی جایی که وکتورها کار می‌کنند و علم با باز و بسته بودن شناخته می‌شود. درواقع اینترنتی که با آن سروکار داریم و تمامی مسائل علمی، با نظریه صفر و یک کار می‌کنند. بر اساس این مدل از طریق اصل علمی، دقیق شدن به مسائل و تجزیه و ترکیب آن‌ها، به نتیجه معقولی خواهیم رسید. این نتایج مورد نقادی اشخاص قرار می‌گیرد و برای این روش علمی سؤال طرح می‌کنند.

دکتر اسلامی خاطرنشان کرد: در این راستا مقداری ابطال‌پذیری پارادایم‌ها مطرح می‌شود و کوپر معتقد بود اصل علمی با نتایجی به‌دست‌آمده از شباهت‌های بین مسائل، نتیجه می‌دهد. بر همین اساس کوپر ۱۳ تا ۱۵ پارادایم اصل علمی را با تنوعی که در تعاریف وجود داشت، مطرح کرد. درواقع وی نظریاتی دارد که بر اساس آن اصل علمی، دیالکتیک علمی و بازی تئوری نمی‌تواند کامل باشد؛ به‌گونه‌ای که نوعی خاستگاه عمودی نیز در آن  حاکم است. زمانی که یک  اصل ساخته می‌شود، این اصل می‌تواند همه‌چیز را نقض کند و حتی می‌تواند تنوع را از بین ببرد که در ادامه توانایی ساخت یک ساختار عمودی را دارد.

وی با عنوان مثالی ادامه داد: به‌طور مثال تفکر عمودی حاکم بر رفتار می‌تواند رفتار را به‌صورت علمی نمایان کند‌. ما توسط مدل‌ها می‌توانیم آسوده‌تر و راحت‌تر موضوعات را دریافت کنیم که در ادامه دقیق کردن موضوع را به دنبال دارد. در این صورت از نگاه غربی‌ها شولایی برخورد می‌کنیم، یعنی اینکه بین صفر و یک مجموعه‌هایی وجود دارد یا بین سیاه و سیاه‌سفید رنگ‌هایی وجود دارد. ضمن اینکه سیر تمام اینترنت، تلویزیون و دستگاه‌های الکترونیکی که استفاده می‌کنیم، صفر و یک محسوب می‌شوند. همچنین در تئوری مورچه برای رسیدن به یک مقصد مشخص چندین راه وجود دارد، درواقع راه‌‌ها و روش‌های بی‌نهایت برای رسیدن به مقصد وجود دارد و به همین دلیل ازنظر علم، این راه هرگز به پایان نمی‌رسد.

اسلامی با اشاره به اینکه برخورد علمی مانع از بحث‌های حکیمانه و دقیق در مسائل می‌شود، گفت: راه‌حل اجرایی و عملیاتی برای حل مسائل و مشکلات و دسترسی به اصول علمی در جایگاه خود با توجه به رویکردها اقدام درست و به‌جایی است.  فیلسوفان معاصر با اقداماتی توانستند در حالت عمودی چند استثنا در بخشی از حوزه‌ها قائل شوند. این کار باهدف تداوم اقتدار علمی در اصل علمی، بااقتدار حکم کردن حالت عمودی و اعمال درست و غلط شکل گرفت. بر همین اساس فیلسوفان افقی گرایی را مطرح کردند.

عضو هیأت علمی گروه معماری دانشگاه سوره در پایان بیان کرد: برای ساخت خانه در یک زمین، ابتدا باید به جزئیات آن بپردازیم و جایگاه آشپزخانه، سرویس، پله‌ها و... را مشخص کنیم. درواقع برای ساخت باید از  کل به‌جز رفت و پس‌ازآن مجدداً از جزء به‌کل رفت. در این صورت کارکرد خصوصی و عمومی و ارتباط واحدها با یکدیگر قابل توضیح خواهد شد. بنابراین جزء و کل را در یک چارچوب مشخص در نظر می‌گیریم. پل‌فون ۵۰ سال پیش بحث‌های تک‌صدا و چندصدا را با یکدیگر مقایسه می‌کند. بر این اساس موضوعات و اندیشه‌های متفاوتی مطرح شد که ۳ مدل مهم آن، (نه این نه آن)، (یا این یا آن) و (هم این هم آن) هستند.