نشست علمی تخصصی «فضای غیر مکلف و شهر» با موضوع «طراحی یادمان شهدا» در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره با حضور معماران پروژه برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی  به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، نشست علمی تخصصی «فضای غیر مکلف و شهر: با بررسی روند طرح مسئله، توسعه ایده‌ها و چالش‌های اجرا در پروژه: صحنه‌ای برای رویداد شهر» با موضوع «طراحی یادمان شهدا» در روز شنبه چهارم آذرماه 1402 در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره با حضور معماران پروژه، دکتر رحمان فراشی و دکتر مازیار قاسمی‌نیا برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر فراشی درباره همکاری خود با دکتر قاسمی‌نیا توضیح داد: پروژه‌ای که امروز ذیل عنوان معماری غیر مکلف و شهر درباره آن صحبت خواهد شد، نقطه همکاری آن‌ها است و نیز این پروژه موفق به کسب رتبه دوم جایزه بزرگ معماران سال 1402 شده است.

دکتر فراشی درباره معنی فضای غیرمکلف توضیح داد: معماری غیرمکلف به فضایی گفته می‌شود که به آن تکلیف نشده است تا کار مشخصی را انجام دهد و می‌تواند کارهای متفاوتی انجام دهد؛ برخی به آن فضای چند منظوره هم می‌گویند. درسال 1996 تا 2000 این فکر عملی شد. در ایران هم رضا دانش‌میر نیز این کار را انجام داده است مانند پروژه آوا سنتر.

در ادامه دکتر قاسمی‌نیا درباره فضای غیرمکلف و ارتباط آن با شهر توضیح داد: می‌بایست در یک پروژة عمومی  درباره اینگونه فضاها صحبت کنیم چرا که باید ارتباط ساختمان عمومی با شهر تعریف شود. این ارتباط می‌تواند با یک درب تعریف شود و ممکن است در پروژه‌های دیگر روش‌های دیگری وجود داشته باشد. وی ادامه داد: در پروژه سپیددشت نیز ما روی چنین پروژه‌ای کارکردیم و موفق به دریافت رتبه دوم جایزه بزرگ معمار هم شدیم.

دکتر فراشی درباره پروژه خود و دکتر قاسمی‌نیا درباره پروژه سپیددشت گفت: شهر سپیددشت شهری مرزی بین استان‌های اصفهان و لرستان است که تنها به دلیل وجود یک ایستگاه قطار تبدیل به شهر شده اما بیشتر شبیه به یک روستا است و حتی رستوران هم ندارد. او ادامه داد: در گذشته 12 قبر در حاشیة این شهر قرار داشته که پس از گسترش این شهر حالا در مرکز قرار گرفته و از ما خواسته شد تا بنایی را با عنوان یادمان شهدا برپا کنیم؛ البته این قبور متعلق به شهدا نیستند و بیش از 30 سال از آنان گذشته است.

وی درباره ملاک‌های طراحی این پروژه توضیح داد: ما متوجه شدیم که این شهر سینما، آمفی‌تئاتر و بسیاری از دیگر فضاهای عمومی را ندارد. ما خواستیم فضایی طراحی کنیم که با کم‌ترین هزینه بتوانیم تعداد بیشتری از این فضاهای عمومی را لحاظ کرده و بسازیم پس در راستای این پروژه، پروژه‌های دیگر و قبلی را نقد و بررسی کردیم و متوجه شدیم که اکثر یادمان‌های شهدا حالتی از مجسمه هستند و مخاطب با آن‌ها مواجه می‌شود اما ما می‌خواستیم تا فضاهای عمومی شهر را هم ایجاد کنیم.

دکتر قاسمی‌نیا دربارة پروژه گفت: صورت مسئلة ما یعنی آنچه که توسط کارفرما از ما خواسته شده بود یک یادمان شهدا بود اما ما مسئله را برای خود اینگونه بازنویسی کردیم که چگونه می‌توان این موضوع را طوری تعریف کرد که با بودجه حداقلی بتوانیم بیشترین تأثیر را روی شهر گذاشته و چگونه می‌توانیم آن‌ را واجد یک فضا کنیم.

او ادامه داد: نخست بخشی عمودی را در نظر گرفتیم تا نقشی همانند همان مجسمه‌ها را ایفا کرده و نمادین باشد؛ این بخش عمودی دارای هشت حفره است که پشت هریک از آن‌ها یک درخت سرو کاشته شده است. سپس برای فضامند کردن آن، تصمیم گرفتیم تا آن را روی زمین پهن کنیم و به آن ارتفاع دهیم تا مانند یک صحنه شود و نیز محل قرارگیری قبور را نیز روی آن مشخص کردیم.

دکتر فراشی درباره روند ساخت این پروژه توضیح داد: کار فضای عمومی بسیار دشوار است چرا که جدا از کارفرما، ارگان‌های مختلفی باید درباره پروژه نظر دهند که باعث تعدد سلیقه و نظر می‌شود و به علت این که این نظرها قابل اعتماد است، مجبور بودیم که به عنوان معمار، مفاهیم نمادین را برای آنان توضیح دهیم و قانعشان کنیم.

دکتر قاسمی‌نیا همزمان با نمایش تصاویری از این سازه بیان کرد: در حین ساخت اتفاقات جالبی در آنجا می‌افتاد. به ما گفته می‌شد که عده‌ای در ساعت مشخص آنجا جمع شده و می‌نشینند و صحبت می‌کنند، کودکان در آنجا بازی می‌کنند و نیز از آنجا که زمان ساخت پروژه با ماه محرم یکی شده بود، برنامه‌هایی چون تعزیه آنجا انجام شد که همه نشان می‌داد ما توانسته‌ایم به هدفمان برسیم.

در ادامه این نشست، از سوی حاضرین در جلسه، سوالاتی درباره این پروژه مطرح شد. این سؤالات درباره مسائل فنی و کارکردی این بنا پرسیده شد که از سمت دکتر قاسمی‌نیا و دکتر فراشی به تمام آن‌ها پاسخ داده شد و در اتنهای نشست دکتر فراشی به این مهم اشاره کردند که معماری متغیرهای گوناگونی دارد و سازه‌ای موفق است که بتواند به بیشترین تعداد آن‌ها پاسخ دهد.