به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ به مناسبت هفته پژوهش؛ نشست تخصصی با محوریت«مطالعه تطبیقی طنز در ادبیات فارسی و انیمیشن» به کوشش دانشکده هنر دانشگاه سوره و با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه، با ارائه و سخنرانی دکتر کیارش زندی مدیر گروه رشته انیمیشن دانشگاه سوره؛ روز سه‌شنبه مورخ 23 آذرماه 1400 ساعت 10 الی 12 در سامانه آموزش مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، کیارش زندی ضمن عرض‌ خوش‌آمد به استادان و حاضران در جلسه، به بیان مقدمه‌ای در باب موضوع و به مفهوم‌شناسی واژه‌ی «طنز» پرداخت. وی گفت: طنز یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و متعلقات جوامع بشری‌ست و صرف نظر از یک سری وجوه تشابه در جوامع انسانی- جهانی، هر کشوری دارای قلمرو طنز مختص به فرهنگ خود نیز هست. بنابراین جستجو در عرصه طنز کاری دشوار و زمان‌بر بوده است.

کیارش زندی با اشاره به سخن مشائیان درباره انسان، گفت: انسان حیوانی است که می‌خندد؛ این تعبیری است که مشائیان از انسان دارند. همچنین، ارسطو می‌گوید: از میان همه جانوران، تنها آدمیزاد است که می‌تواند بخندد. چرا که لازمه خنده؛ دریافتی عمیق، فراحسی و عقلانی از رویدادهاست و تیزهوشی و قدرت درک پیچیدگی‌ها کلید آن است. برخلاف برخی دیگر از رفتارهای آدمی که تنها عواطف و احساسات موجد آنهاست.

زندی، ضمن ارائه درآمدی بر خنده و شوخ‌طبعی، افزود: انسان به طور ناگهانی میان واقعیت و حقیقت و بین آنچه هست و آنچه انتظار آن را دارد، تناقض می‌بیند و به خنده می‌افتد. همچنین، از مشاهده ناسازگاری و عدم تجانس متعجب می‌شود و می‌خندد. به طور معمول، این خنده با احساس برتری در رفتار، گفتار و اندیشه نسبت به فرد یا رویدادی همراه است. وی ادامه داد: انسان خود را در مرتبه‌ای والاتر از موضووع خنده می‌بیند و این تحقیر یا استهزا را با خنده بیان می‌کند. زبان این تحقیر، توهینی‌ست حساب شده که هدف آن، نمایاندن راستی‌ها و کژی‌ها از طریق نهیب زدن بر دریافت کننده توهین است. دیگر این که خنده و اهانت به کسانی‌ است که وجودشان اهانت به انسانیت است؛ خنده‌ای که بی‌شک لذت‌بخش است.

کیارش زندی، در خصوص وجوه متمایز و مشترک فرهنگ‌ها اذعان کرد: آنچه ما را به خنده وا می‌دارد، باید مورد پذیرش افکار و ذهنیات ما قرار گیرد که خود از فرهنگ قومی و شناخت اقوام مختلف از پیرامون خود جدا نیست. مردم خاور دور در مواقع پوزش، خنده بر لب می‌آورند تا باعث تلطیف خاطر طرف مقابل شوند. همچنین، وجود کارناوال‌های جشن و شادی و سیرک‌ها در بین یونانیان باستان و همین‌طور وجود تلخک‌ها در دربار شاهان، نمایشنامه‌های روحوضی در ایران یا سرودهای شادمانه عید فطر در بسیاری از ممالک اسلامی؛ همگی نیاز بشر در هر قوم و کسوتی را به شادی محسوس‌تر می‌سازند.

کیارش زندی اظهار داشت: در یک نگاه گذرا می‌توان گفت که شاخه‌های شوخ طبعی را هجو، هزل، فکاهه، لطیفه و طنز دانسته‌اند. در این میان، از مطایبه (بذله‌گویی به حد اعتدال) نیز یاد شده است. وی در تعریف هجو گفت: هجو مقابل مدح و به معنای عیب کسی را شمردن، نکوهیدن کسی با شعر، دشنام دادن، سخن بیهوده و پوچ است و به مفهوم عیب را بر شمردن به منظور تمسخر و انتقاد به کار می‌رود. همچنین، هزل به معنای مسخرگی، لودگی و شوخی با دیگران است. آن را به معنای دروغ، خلاف واقع و باطل، سخنان زشت و شرم‌آور به قصد شوخی، تفریح و نشاط نیز به کار برده‌اند.

در ادامه، زندی به ارائه نکاتی درباره فکاهه پرداخت و گفت: فکاهه در لطیف‌ترین شکل خود به ظرافتی تبدیل می‌شود که ذهن و روح را به وجد می‌آورد و به علت عمق و غنا و نرمی در بیان، بیش از ‌آن‌که خنده مخاطب را برانگیزد، او را به شعف وا می‌دارد و آن را از فکاهی متمایز می‌کند. فکاهه در معنای عام خود به عرصه اعمال و حرکات کشیده می‌شود.

مدیر گروه انیمیشن دانشگاه سوره در تبیین بذله و لطیفه بیان کرد: لطیفه در لغت به معنای گفتاری نغز و مطلبی باریک و نیکوست. در اصطلاح ادبی، لطیفه روایت طیب‌آمیز داستان‌وار کوتاهی است که بر پیوند حلقه‌های واقعی و تصادفی استوار است. همچنین، پایان‌بندی آن توام با اوج کمال و غافلگیری است. وی افزود: طنز در لغت به معنای افسوس کردن، مسخره کردن، طعنه زدن، بر کسی خندیدن و... آمده است. در میان انواع ادبی از جهت نقد عیوب و نواقص به هجو نزدیک‌تر است اما از جهت زبانی، صراحت هجو را ندارد و با ظرافت بیشتری عمل می‌کند.

کیارش زندی، با معرفی چند تن از طنزسرایان معروف پارسی، به بررسی ویژگی‌های آثار طنز و خوانش چند نمونه از اشعار طنز آنها پرداخت.

در انتهای جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.