هجدهمین کرسی ترویجی با عنوان «تجلی آیین ور در نگاه گذر سیاوش از آتش» به همت دانشکده هنر و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی به نقل از معاونت پژوهشی هجدهمین کرسی ترویجی با عنوان «تجلی آیین ور در نگاه گذر سیاوش از آتش» به همت دانشکده هنر و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی روز سه‌شنبه 27 دی‌ماه 1401 ساعت 13 تا 15 به شکل مجازی در دانشگاه سوره برگزار شد.

در این نشست دکتر سمیه رمضان‌ماهی استادیار دانشکده هنر و مدیر گروه گرافیک دانشگاه سوره به‌عنوان ارائه‌دهنده، دکتر مهران هوشیار، دانشیار دانشکده هنر دانشگاه سوره و دکتر مینا محمدی وکیل، استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا به‌عنوان ناقد و دکتر زهرا عسلی، مدیر پژوهش دانشگاه سوره به‌عنوان دبیر جلسه حضور داشتند.

هدف از برگزاری این کرسی  ترویجی با عنوان «تجلی آیین ور در نگاه گذر سیاوش از آتش» فراهم کردن زمینه‌ای برای بررسی و تحلیل آثار نگارگری، تحلیل مفهومی، اساطیری، نمادشناسی، ترکیب‌بندی، توصیف نماد رنگ‌ها و توصیف و تحلیل کاراکترها بوده است.

در ابتدا دکتر سمیه رمضان‌ماهی ضمن ارائه مقدمه‌ای اذعان کرد: این مقاله تحقیقی بر روی نگاره‌ای از شاهنامه با عنوان گذر سیاوش است. «ور» به معنای باور کردن است که به یک نوع داوری بر‌می‌گردد. زمانی که بشر اطلاعات کافی برای قضاوت کردن ندارد، آن را به ایزد می‌سپارد. چراکه این باور وجود داشته است که خدا بر همه عالم اشراف دارد و با استفاده از عناصر طبیعت این داوری را انجام می‌دهد.

دکتر سمیه رمضان‌ماهی ضمن تعریف معنی و انواع ور و ارائه مقدماتی در باب موضوع،  خاطرنشان کرد: در این نگاره فرم شعله‌ها در تصویر به انتزاع نزدیک شده است و همین‌طور آتش در تصویر در کمال عظمت یک‌سوم تصویر را پوشانده است، رنگ شعله‌ها یکدست هستند و هنرمند با حذف رنگ سرد بر گرمای صحنه افزوده است. در بررسی خطی تصویر به لحاظ ارتفاع رنگ ما شاهد این هستیم که نقاش با خطوطی بسیار ساده و با حذف عناصر تزئینی در نگاره آن را به تصویر کشیده است.

رمضان ماهی با اشاره به این نکته که همیشه سنت زنده است اذعان کرد: بر اساس نگرش سنتی می‌توانیم بگوییم که نقاش این اثر تمام تلاش خود را کرده است که به لحاظ بصری بااینکه در حال به تصویر کشیدن صحنه‌ای پر از اضطراب است اما خبر خوشی نیز به ما می‌دهد که این آتش سیاوش را نخواهد سوزاند و نکته دیگر اینکه سیاوش خود از جنس آتش است و دارای فروهر هست و این فروهر خود دارای نور بوده و این نور با نار هم دسته هست.

دکتر مینا محمدی وکیل به‌عنوان ناقد این نشست در نقد این مقاله مطرح کرد: همه ما در تمام منابعی که در دسترس‌مان است یک وجه معنوی را به هنرمند ایرانی اختصاص می‌دهیم، در ادامه مقاله هم به این مسئله اشاره‌شده که هنرمندی که با چنین تفکری خود را از قید طبیعت می‌رهاند، نماد را که مبتنی بر حقایق وجودی و عوالم عالیه هست را سرلوحه کار خویش می‌سازد.

وی در ادامه افزود: تقریباً همه ما بر این باور هستیم که هدف اصلی هنرمندی ایرانی نمایش عالم بالا است اما اینکه با خود بگوییم که نگارگر ایرانی خودش را از قیدوبند طبیعت رها کرده است شاید کمی حق مطلب را به‌خوبی بیان نکند.

مینا محمدی وکیل تأکید کرد که ما بر این آگاه هستیم که نقاشی ایرانی به‌طورکلی حاصل یک استحاله  امور مرئی و مادی هست که انسان در عالم طبیعت با آن مواجه است و آن را توسط کیمیا و با یک ادراکی که نگارگر دارا است آن را به یک امر  نادیدنی یا ایدئال تبدیل می‌کند. در دیدگاه کلی اِلمان‌هایی هستند که از طبیعت گرفته‌شده بنابراین نمی‌توان گفت که مفاهیمی که بازنمایی می‌شود در نقاشی ایرانی از طبیعت جدا هستند.

استادیار دانشگاه الزهرا خاطرنشان کرد: در بخش نتیجه‌گیری مقاله، تحقیق و تحلیل بسیار عمیقی انجام‌شده و پیوند بسیار خوبی میان بحث تبارشناسی و واژه شکل‌گرفته است که از اهمیت و جذابیت بالایی برخوردار است.

دکتر مهران هوشیار که به‌عنوان ناقد دیگر در این نشست حضور داشت در نقد این مقاله بیان کرد: همه ما بر این آگاه هستیم که آتش در فرهنگ ایران باستان وجود داشته به‌خصوص در آیین زرتشت و حتی پیش از زرتشت این عنصر به‌عنوان خدایان برجسته مورد پرستش قرارگرفته‌اند و بعد از ظهور زرتشت هم این اعتبار حفظ می‌شود، بعد از پیدایش اسلام آتش جایگاه اصلی و واقعی خود را از دست نمی‌دهد اما کمرنگ‌تر می‌شود و تغییر می‌کند.

وی در ادامه افزود: انسان با سرمنشأ ذاتی که از آفرینش الهی دارد بهترین داور برای تجلی فضائل چهارگانه است؛ چیزی که ما با رویکردهای انسانی در آن خدشه وارد کرده‌ایم و به‌نوعی آن‌ها را کمرنگ‌تر نشان می‌دهیم. رویکردی که در این پژوهش بیان‌شده است باعث می‌شود که ما به کلیات بیندیشیم که شاید ارتباط مستقیمی با دغدغه اصلی نویسنده داشته باشد اما رویکرد اصلی که من در نظر دارم این است که این رویکرد الهی یا نگاه معناگرایانه در داوری ایزدی در تمام فرهنگ‌ها از یک خاستگاه مشترک نشأت می‌گیرد و ما می‌توانیم تجلی آن را در هنرهای مختلف به‌خوبی مشاهده کنیم.

دانشیار دانشکده هنر دانشگاه سوره در انتها خاطرنشان کرد: با ارائه مستندات تاریخی بیشتر و سوابقی که پیرامون این موضوع توسط پژوهشگران نوشته‌شده، می‌توان به غنای این تحقیق افزود.

در انتهای نشست «تجلی آیین ور در نگاه گذر سیاوش از آتش» سمیه رمضان ماهی به عنوان ارائه‌دهنده این نشست به توضیحات تکمیلی خود و پاسخ به سؤالات ناقدان پرداخت و از تمامی حاضران جلسه تشکر و قدردانی کرد.