روزنامه «جام جم» در یادداشتی از دکتر امید علی مسعودی عضو هیات علمی دانشگاه سوره نوشت: 

عزاداری ایام ماه محرم به خوبی توانمندی «رسانه شیعه» را در جوامع اسلامی به نمایش می گذارد.

14قرن است که عزاداری شیعیان برای شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفایش، به جبهه ای برای رساندن پیام عاشورا تبدیل شده است و آیین های عزاداری در هر سال روحی تازه به پیام عاشورا می دمند. راه اندازی دسته های عزا، نوحه خوانی ها، حضور مردم در هیات های عزاداری، روضه خوانی ها، سنت پسندیده نذری دادن ها در کنار نمایش باشکوه تعزیه و مقتل خوانی، مجموعه ای بی بدیل برای رسانه شیعه و انتقال پیام از فرستنده به گیرنده فراهم کرده است.

آنچه که درباره «رسانه شیعه» اهمیت بسیار دارد، ادامه حیات این رسانه در عصر اطلاعات و ارتباطات است. عصری که بزرگراه های اطلاعاتی انبوهی از پیام های مدرن را به جوامع سنتی مانند ایران و دیگر کشورهای اسلامی سرازیر کرده است و همچون امواجی پر تلاطم، سنت ها و آداب و رسوم دینی، قومی و ملی را در می نوردد. براستی عوامل موفقیت رسانه شیعه در عصر مدرنیزاسیون و شبکه های جهان گستر اینترنت چیست؟ چرا برخلاف دیدگاه صاحبنظران علم ارتباطات جریان های ارتباطی دنیای مدرن در برابر رسانه سنتی شیعیان جز تعامل با آن راهی دیگر در پیش رو ندارند؟

هارولد دوایت لاسول یکی از مهم ترین نظریه پردازان علم ارتباطات، فرمول معروفی دارد که فرآیند ارتباطات را در پنج پرسش بیان می کند:

1ـ چه کسی می گوید؟ گوینده پیام چه کسی است؟ فرستنده پیام کیست؟

2ـ چه می گوید؟ محتوای پیام او چیست؟

3ـ با چه وسیله ای می گوید؟ رسانه او کدام است؟

4ـ برای چه کسی می گوید؟ مخاطبان او چه کسانی هستند؟

5 ـ با چه تاثیری؟ پیام او چه تاثیری بر مخاطبان دارد؟

پیام محرم و رسانه شیعه به پنج پرسش لاسول پاسخ هایی گویا و روشن دارد.

پیام عاشورا، پیام امام حسین(ع) و پیام آزادی خواهی و خداپرستی است. پیامی که جهان امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند به آن است.

وسیله ارتباطی برای ارسال پیام عاشورا، رسانه های سنتی است که عمدتا مبتنی بر ارتباط مستقیم و چهره به چهره هستند. حرکت دسته های عزاداری و مجالس تعزیه مثال های مناسبی برای این نوع از اطلاع رسانی است که برخلاف رسانه های جدید مانند رادیو، تلویزیون، سینما، مطبوعات و حتی رسانه های جدید مانند توییتر، فیسبوک و اینستاگرام تاثیرگذاری بیشتری دارند؛ زیرا تمام حواس مخاطبان درگیر پیام می شود.

رمز ماندگاری پیام عاشورا در محتوای آن و رسانه ای است که 14 قرن در شرایط گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به حیات و بالندگی اش ادامه داده است.

در کنار قدرت پیام عاشورا، آسیب هایی نیز وجود دارد که ضرورت آسیب شناسی آن، نیاز به پژوهش و بررسی های دقیق دارد. برخی از این آسیب ها را در اشعار نوحه ها، نصب شمایل ها در تکیه ها و موارد دیگری می توان مشاهده کرد که خود فرصت و زمان دیگری را برای پرداختن به آنها می طلبد.

اما آنچه که مسلم است؛ رسانه ملی می تواند در قالب برنامه های آموزنده و راهگشا در جهت کاهش بدعت ها و آسیب های عزاداری عاشورا بیش از پیش یاری گر جامعه اسلامی باشد.

امیدعلی مسعودی

عضو هیات علمی دانشگاه سوره