به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ ششمین و آخرین نشست تخصصی از همایش «ایمان در آینه فرهنگ، هنر و معماری» به مناسبت گرامیداشت دومین سالگرد شهادت سردار سلیمانی با محوریت «پدیدارشناسی ایمان در عناصر تصویری آرم‌های دهه شصت» به کوشش معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و با همکاری دانشکده هنر، دانشکده فرهنگ و ارتباطات و دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی دکتر محمدعلی روزبهانی رئیس حوزه هنری استان قم؛ روز شنبه مورخ ۱۸ دی‌ماه ۱۴۰۰ ساعت ۱۶:۰۰ الی ۱۶:۵۰ در سامانه آموزش مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
در ابتدای جلسه، محمدعلی روزبهانی ضمن ارائه مقدمه‌ای در باب موضوع، به سیر مطالعاتی پدیدارشناسی این پژوهش اشاره کرد و گفت: در این نشست قرار است به بررسی مفاهیمی که ذیل این نشانه‌ها آمده است بپردازیم. فایده‌ی این مطالعه این است که می‌تواند به ما کمک کند که چگونه به اعتقادات و باورهای ما ایرانیان، مسلمانان و انقلابی‌ها در دهه نخست انقلاب اسلامی به ظهور رسیده و آشکار شده است. فارغ از برنامه‌ها، اتفاقات سیاسی پیرامون و اتفاقات روزمره که گاهی ممکن است محقق را دچار کژتابی یا انحراف در پژوهش کند؛ خود پدیدار و خود آن چیزی که تصویر شده چه در قالب گرافیک و چه در قالب آرم و نشانه یک راهنمای بسیار خوبی‌ست برای آن‌که بدانیم در هویت و اندیشه ایرانیان در یک عصری چه می‌گذشته و چه اتفاقاتی رخ داده بوده یا نگاهی که نسبت به یک مفهوم دارند چگونه است.
محمدعلی روزبهانی در بررسی آرم سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران گفت: یکی از مشهورترین آرم‌هایی که در دهه شصت طراحی شده و فرم درستی دارد؛ آرم و نشانه‌ی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. در این نشانه می‌توان تقارنی را درک کرد و مرکزیت آن چشم بینا که نشانه ارتباط با مخاطب است در آن حس می‌شود. وی افزود: در قسمت چپ و راست آرم، دو حرف (لا) وجود دارد که به معنای نفی شرق و غرب و تأیید جمهوری اسلامی ایران است. چنین آرمی می‌تواند به یک باور پیش از اسلامی نیز برگردد و آن باور این است که در باورهای اسطوره‌ای ایرانی‌ها، ایران در سرزمینی به نام خُنیرَس قرار گرفته و ایران مرکز جهان است.
محمدعلی روزبهانی در ادامه گفت: در باورهای دینی نیز می‌توان به نحوی این دیدگاه را دنبال کرد. در این آرم نیز می‌توانیم بحث مرکزگرایی را پیدا کنیم. ما نه‌تنها در مرکز جغرافیایی هستیم بلکه به‌گونه‌ای مرکز معنوی عالم نیز محسوب می‌شویم و با نفی شرق و غرب به کلمه‌ی الله تأکید شده که در مرکز لوگو طراحی شده است. همچنین وجه سیاسی دین را کاملاً به میان کشیده است.
روزبهانی با اشاره به آرم و نشانه‌ی سپاه پاسداران انقلاب توضیح داد: در آرم سپاه پاسداران انقلاب، تشکل‌هایی که برگرفته از ایدئولوژی و ساختار سپاه تکثیر شدند، المان‌هایی که در آرم سپاه هست، در اینجا تکرار شده است. مشت دست راست، کره زمین، یک آیه از قرآن به نشانه کتاب قرآن و حتی اسلحه نیز تغییری نکرده است. وی اضافه کرد: یکی از عناصری که در آرم‌ها و نشانه‌های ابتدایی انقلاب بسیار تکرار شده، عنصر لاله هست. لاله را در ستاد تبلیغات جنگ، در گرامیداشت ۲۲ بهمن و در طراحی دانشگاه شاهد به نحو دیگری دیده می‌شود. همچنین، در سازمان و مجتمع‌های فرهنگی و سیاحتی کوثر که از دارایی‌های بنیاد مستضعفان است عنصر لاله را می‌بینیم. در آرم و لوگوی مشهور بنیاد شهید به‌نحوی‌که پرتکرار بوده و حالت تقدس برای ایرانی‌ها پیدا کرده است. لاله نماد ایثار، بذل خون، پاک بازی، نفی خود، از خود گذشتن و رستگار شدن است.
محمدعلی روزبهانی به بررسی عنصر دیگر پرداخت و گفت: عنصر دیگر، مشت گره خورده دست راست به معنای قدرت، مقاومت و ایستادگی است که این موضوع در بحث تلاش‌های علمی نیز وجود دارد و علم را توأم با مبارزه می‌داند. وی خاطرنشان کرد: المان پرتکرار دیگر که در لوگوهای بین‌المللی بسیار تکرار شده، نشان یا نماد کره زمین است. این نماد در هر فرهنگ و بستری می‌تواند یک معنا و مفهوم خاصی را داشته باشد. در این مجموعه لوگوها و نشانه‌ها می‌توان این مفهوم را تفکیک کرد. به‌طور مثال، کره زمینی که در سازمان ملل، یونسکو و... است که در آنجا با مفهومی به نام جهانی‌سازی مواجه هستیم و به‌گونه‌ای جهان‌گستری و جهانگیری فرهنگ مدرنیسم را نشان می‌دهد.
وی عنوان کرد: وجود طرح کره زمین در آرم‌های نهادهای ایرانی و اسلامی نشان‌دهنده امت‌گرایی و امت واحده است. بعلاوه، عنصر پرتکرار دیگر نماد و نشانه محراب است که به فراوانی یافت می‌شود. هر جایی که ما بخواهیم به نحوی عبودیت و بندگی را به میان آوریم از عنصر محراب استفاده می‌کنیم. روزبهانی تأکید کرد: در مقابل محراب یک المان به نام گنبد وجود دارد و گنبد بسیار متفاوت از محراب ظاهر شده است. هر جایی که ما قصد داریم حوزه را نشان دهیم با علامت محراب به نمایش گذاشته می‌شود. در آرم دانشگاه‌ها نیز این عنصر بسیار به چشم می‌خورد. چراکه برای تقدس علم، از این شمایل بهره گرفته شده است.
محمدعلی روزبهانی در این باره اذعان کرد: گنبد به‌صورت تاریخ‌مند ظاهر شده و یک ارجاعی به بیرون و یک ارجاعی به خود مسجد وجود دارد. وجود گنبد به‌طور معمول مفهوم مسجد را می‌رساند و اگر بخواهیم معنا و مفهوم تقدس را برسانیم از محراب بهره می‌گیریم و هر جایی که گنبد طراحی شده باشد، مشخصاً خود مسجد مدنظر بوده است.
محمدعلی روزبهانی در تشریح عنصر دیگر گفت: عنصر دیگر در طراحی لوگوها، کبوتر است. کبوتر بیشترین دال مفهومی که داشته بحث به معراج رفتن، دیدار، پرواز روح، رستگاری و سفیدرنگی بال‌های کبوتر، یک نقشی از پاکی و رستگاری را با خود به همراه داشته است. وی ادامه داد: عنصر کبوتر را در سالگرد انقلاب اسلامی و در نشانه بنیاد شهید در استعاره از شهید می‌بینیم.
محمدعلی روزبهانی در توضیح آخرین نشانه اظهار داشت: آخرین نشانه مورد بحث در این نشست، نشانه جهاد سازندگی است. در نشانه جهاد سازندگی، یک قرابتی با نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وجود دارد. وی در پایان گفت: مسئله‌ای که در تمام این نشانه‌ها مشترک است این است که از عناصری که آن زمان برای مردم آشنا بوده، استفاده کردند و یک هویت جدیدی را به آن عناصر بخشیدند.
در انتهای جلسه نیز، به‌تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.
نظر خود را بنویسید