به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت هفته پژوهش نشست تخصصی تحت عنوان «اخلاق پژوهش» به همت دانشکده فرهنگ و ارتباطات و با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره برگزار شد. این نشست روز یک‌شنبه ۲۸آذر ماه ۱۴00 از ساعت ۱۲ الی ۱۴، با حضور 24 نفر به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره اجرا شد.

در این وبینار دکتر رحمان سعیدی، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی،  به عنوان سخنران و خانم میرزابیگی به عنوان مجری نشست حضور داشتند.

دکتر رحمان سعیدی به توضیح کاربرد واژه اخلاق پرداخت وگفت: اخلاق گاهی به معنای خلق وخو، مزاج و رفتار وعادت است و دیگر معنای آن دانشی است که به روش هدفمند از حُسن و عیوب بحث می‌کند. انسان‌ها در طول زندگی خود اخلاق‌های متفاوتی را دارا هستند که برخی با اختیار خود آن اخلاق را دارند و از انجام آن خرسند هستند وگاهاً برعکس این مورد هم اتفاق میفتد.

وی در ادامه به  مسئولیت پذیری  در اخلاق  پرداخت و افزود: تفاوت ما با حیوان‌ها احساس مسئولیت پذیری دراخلاق است و انسان به ذات مختاراست، اصولاً حق و تکلیف در مقابل همدیگر  هستند، یعنی هر شخصی دارای حقی است و همچنین در مقابل آن تکلیف ومسئولیتی دارد؛ وضعیت اختیار افراد در زمینه‌های مختلف یا مختار و آزاد و یا اجبار حاکم است و در این زمینه دیدگاه‌های مختلفی ضبط شده است. یک دیدگاه این است که فرد به ناچار مجبور به انجام کار است و نقشی تعیین کننده درآن ندارد و دیگری انسان مختار به عمل است. هرکدام از این دو دیدگاه برای اثبات  دلایل محکم دارند اما میان این دو، یک نظر میانه وجود دارد که متعلق به امام صادق(ع) است. امام صادق معتقد است که انسان‌ها  نه مجبور نه مختار بلکه امرین هستند یعنی گاهی مجبور به عمل و گاهی اختیار و آزاد به انتخاب عمل می‌گردد. ولیکن عواملی باعث می‌شود که اختیار از ما خارج گردد و مجبور به انجام عمل گردیم. وی ادامه داد که فضیلت و رذایل ما همه به مسئولیت‌پذیری بر می‌گردد و انسان در ذات دارای مسئولیت و وظایفی است که اگر به خوبی به عمل آورد، مورد ستایش واقع خواهد شد و بالعکس آن مورد نکوهش قرار می‌گیرد، ومسئولیت‌پذیری به نوعی الزام و تعهد را به انسا القا می‌کند.
دکتر سعیدی ادامه داد:
گاهی اوقات این الزامات اگر به معنای درست تضمین نشوند، مسائل اخلاقی خود ضمانت اجرایی برای آن  حاصل خواهد کرد و همچنین افکار عمومی نسبت به آن مورد، به قضاوت می نشیند. بنابراین اهمیت افکار عمومی در جامعه قابل پوشش نیست و این افکار یک نوع ضمانت اجرا برای انجام مسائل اخلافی است.

دانشگاه، محیط انسان ساز و اخلاق مدار است

سعیدی در خصوص اخلاق پژوهشی و همچنین مباحث الزام‌آور اذعان کرد:
اخلاق پژوهشی به مجموعه قواعد و ارزش‌های به کار گرفته در یک پژوهش می‌گویند که برای تمام محققین در دانشگاه وغیره  الزامی است. وزرات علوم وتحقیقات در مهم جلوه دادن اخلاق پژوهشی نقشی شگرف به عمل آورده. هدف تحصیل در دانشگاه  گردآوری مدرک نیست، بلکه درجه اول بایستی انسان متعالی و دیگر خواه گردد و منافع دیگران ومسئولیت‌پذیری  اجتماعی را اولویت بداند؛ دانشگاه محیط انسان ساز و اخلاق مدار است. همانطور که رعایت قوانین و مقررات در هر جایی الزامی می‌باشد، در فرایند تحقیق و پژوهش نیز بایستی یکسری اصول و قواعدی که تحت عنوان پژوهشی نامیده می‌شود، رعایت گردد. این اخلاق پژوهشی برای تمامی محققین، پژوهشگران، اعضای هیأت علمی و دانشجویان می‌باشد. وزرات علوم و تحقیقات نیز با تدوین قانونی در همین راستا، سعی در مهم جلوه دادن منشور اخلاق پژوهشی نموده است. هدف از انتشار اخلاق پژوهشی، مکلف کردن اساتید و دانشجویان به رعایت برخی شئونات اخلاقی است تا هدف از تحصیل در دانشگاه را صرفاً گرفتن مدرک دانشگاهی ندانند. نکات مهم این اخلاق پژوهشی شامل: یکی از مواردی است که دانشجویان به‌خصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی بایستی بیاموزند، مدیریت زمان است. به‌خصوص زمانی که کار پایان نامه را آغاز می‌کنند و لازم است در بازه زمانی مشخصی آن را به اتمام برسانند، باید زمان خود را طوری تنظیم نمایند که در صورت داشتن واحد درسی، بتوانند در کلاس‌های خود شرکت نمایند. در واقع با یک برنامه‌ریزی دقیق و به موقع می‌توان سهم بیشتری در رعایت اخلاق پژوهشی داشت. نکته دیگر اخلاق علمی است که یک محقق باید در حوزه تحقیقاتی خود حرفه‌ای و دارای اطلاعات کافی در آن زمینه باشد. گاهی برخی از محققین جوان در مقالات خود از تعداد منابع بسیار زیادی استفاده می‌کنند که ممکن از بسیاری از آنها را مطالعه نکرده باشند. اخلاق علمی اینطور بیان می کند که محقق بایستی موضوع پژوهشی خود را مختصر و جزئی‌تر کرده تا بتواند منابعی که برای آن استفاده می‌کند را مطالعه نماید و از این طریق سهم بیشتری در توسعه مرزهای علمی داشته باشد.

وی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین بخش‌های اخلاق پژوهشی، رعایت استناد مقالات علمی می‌باشد. محققین و پژوهشگرن با استفاده از مقالات و نوشته‌‎های علمی دیگران، می‌توانند مقالات پژوهشی خود را غنی سازند. اما سهم نویسندگان این منابع در نوشته‌های دیگران چگونه ادا می‌شود؟ اینجاست که بحث استناد و ارجاع دهی به عنوان یک بخش مهمی از اخلاق پژوهشی مطرح می شود. هر جمله و مطلبی که از مطالب دیگران وارد نوشته خود می‌کنیم با ذکر نام نویسنده، هم به نوشته خود ارزش و اعتبار می‌دهیم و هم سهم امانت‌داری خود را در نقل مطلب ادا می‌کنیم. به کار بردن مطلب بدون ذکر منبع و یا تغییر مطلب و به نام خود، مصداق سرقت علمی و عدم رعایت اخلاق پژوهشی است.
اخلاق علمی ضامن سلامت و استواری فرآیند تولید، اشتراک و نشر دانش است
در پایان نیز دکتر سعیدی بیان داشت:
بنابراین، همانطور که می‌بینید رابطه‌ای اعم و اخص میان اخلاق انسانی و اخلاق علمی وجود دارد. به سخنی دیگر، یک پژوهشگر اخلاق‌مدار ابتدا انسانی شریف و وارسته است و انعکاس این شرافت و وارستگی بر کار علمی او نیز مشهود خواهد بود. بر این اساس، اگر وی کار علمی را در عرصه‌ای حرفه‌ای نیز انجام دهد کارش مبتنی بر اخلاق حرفه‌ای آن رشته است.  به بیانی دیگر، اخلاق علمی و اخلاق حرفه‌ای دو عرصه‌ی نزدیک به یکدیگرند که از زوایای مختلف با هم همپوشانی دارند. اما هر دو در پرتو اصول بنیادین اخلاقی معنا پیدا می‌کنند. مثلاً اخلاق پزشکی یا اخلاق مهندسی هر کدام زیرمجموعه‌ای از اخلاق حرفه‌ای محسوب می‌شوند که در نگاهی کلی‌تر می‌توان آنها را در زیر چتر اخلاق علمی قرار دارد.
در مجموع، اخلاق علمی ضامن سلامت و استواری فرآیند تولید، اشتراک و نشر دانش است. در سایه این اخلاق پژوهشگران به یکدیگر اعتماد دارند و جامعه نیز به اصالت، صحت و درستی یافته‌های پژوهشی اعتماد خواهد داشت. این اعتماد دو جانبه سرمایه‌ای عظیم است که پایه‌های پیشرفت و پویایی هر جامعه بر آن استوار خواهد بود. اخلاق علمی پژوهشگران را موظف می‌سازد که در مطالعات خود کاملاً صادق، منصف و بی‌طرف باشند و حق مؤلف را در هر شرایطی پاس دارند، در گزارش واقعیت‌ها امیال و خواسته‌های شخصی خود را دخالت ندهند و به هر قیمتی درصدد اثبات فرضیه‌ها و پیش‌داورهای خود نباشند.