کتاب وسیله‌ای است که دانش بشری به مدد آن از تباه شدن مصون می‌ماند و به آیندگان منتقل می‌شود. پدید آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب به گسترش دانش کمک کرده و به‌عنوان یک میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده ماندگار می‌شود. فرهنگ کتاب‌خوانی و کتاب دوستی ازجمله عادت‌های مطلوبی است که در بزرگ‌سالی برای دریافت راه درست و حقیقت به کمک انسان می‌آید. نام‌گذاری هفته کتاب و روزی در تقویم به نام روز کتاب‌خوانی و کتابدار نیز حرکتی برای پاسداشت و توجه بیشتر به فرهنگ کتاب‌خوانی است. به همین مناسبت و در روز کتابدار به کتابخانه مرکزی دانشگاه سوره رفتیم تا پای صحبت‌های زهرا سلیمی کارشناس پایگاه‌های اطلاعاتی و مسئول کتابخانه مرکزی دانشگاه سوره بنشینیم و از ناگفته‌های کتابخانه بشنویم.

1. علت نام‌گذاری روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار چیست؟

  قبل از هر چیز جا دارد هفته کتاب، کتاب‌خوانی و همچنین روز کتابدار را به‌تمامی فعالان این حوزه، دوستداران کتاب و به‌ویژه همکاران عزیز کتابدار در کتابخانه‌های دانشگاه سوره تبریک عرض کنم. کتاب، محصول تجربه‌های بشری و خلاقیت‌های ذهنی و آموخته‌های درازمدت انسان است و سهم آن در انتقال دانش‌ها گاهی به‌مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزارهای آموزشی است.

 بی‌گمان، هیچ ذخیره و میراثی سودمندتر و باارزش‌تر از کتاب نیست؛ چراکه کتاب، مایه آرامش روحی انسان است. یک کتاب خوب، ماندگار و تأثیرگذار باید دست‌کم پاسخی به یکی از سؤال‌ها و یا نیازهای مخاطبان خود بدهند، پاسخی که با توجه به اولویت‌ها، زیبا و متین و استوار و قانع‌کننده باشد. یعنی پاسخ به یک سؤال و یک نیاز باشد.

اعتقادات و باورهای مذهبی، پیشینه تاریخی و گرایش‌های اجتماعی و ادبی در کشور ما به کتاب، این بستر را فراهم آورد تا دست‌اندرکاران حوزه نشر پیشنهادی را برای نام‌گذاری روزهایی را به نام کتاب به شورای فرهنگ عمومی کشور ارائه کنند. موافقت شورای فرهنگ عمومی و تصویب پیشنهاد یادشده در شورای عالی انقلاب فرهنگی سبب شد تا در آبان ماه هرسال هفته‌ای به نام کتاب در کشور برگزار شود. هفته کتاب با آیین‌نامه‌ای که مصوب شورای فرهنگ عمومی است در سال 1372 در کشور متولد شد. نخستین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در روزهای چهارم تا دهم دی‌ماه سال 1372 با پیام رهبر فرزانه انقلاب اسلامی برگزار شد. در نخستین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، این مهم به‌خوبی سامان یافت و راهنمایی و دیدگاه‌های ایجابی و سازنده و دلگرم‌کننده مسئولان و مدیران ارشد نظام، راه را برای تشویق و ترغیب همه سازمان‌ها و دستگاه‌ها در گسترش فعالیت‌ها به‌منظور توسعه صنعت چاپ و نشر و گسترش و ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی هموار کرد که به دلیل اهمیت ویژه نقش کتاب در سال 1372 شمسی؛ 24 آبان به‌عنوان روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار در یکی از روزهای هفته کتاب نام‌گذاری شده است تا بهانه‌ای برای ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی و افزایش سطح سواد عمومی جامعه باشد چراکه جامعه‌ای که کتاب نخواند قدرت تفکر و تحلیل را از دست می‌دهد و آمادگی پذیرش هر دروغ و فتنه و ظلمی را خواهد داشت که به همین مناسبت، در مدارس، مساجد، دانشگاه‌ها، و استان‌های کشور نمایشگاه‌ها و جشن‌های کتاب و سخنرانی در موضوع چاپ و نشر کتاب برگزار می‌شود. البته به دلیل  فاصله‌گذاری از آغاز جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، هفته کتاب امسال زودتر از موعد از تاریخ 21 تا 27 آبان ماه در نظر گرفته‌شده است.

در رابطه با روز کتابدار هم اینکه گسترش فناوری‌های نوین، تأثیر مثبتی بر بازار کار کتابداری گذاشته است چنانچه به دلیل مسئولیت ایشان از تنها کتابدار بودن هم فراتر رفته و از این رهگذر فرصت‌های تازه‌ای در اختیار متخصصان این رشته قرارگرفته است. بر همین اساس نام رشته هم در اوایل دهه 90 به‌عنوان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی تغییر یافت که در منابع مختلف از کتابداران اغلب به‌عنوان مدیران اطلاعات، مدیران دانش و ...  یاد می‌شود و امیدوارم این عنوان در تقویم تاریخی هم به‌روزرسانی می‌شد. کتابداران دامنه مشاغلی که در حال حاضر در اختیاردارند، از وسعتی به‌مراتب بیش از گذشته برخوردار است. مشاغل یا پست‌هایی نظیر پست‌های حرفه‌ای سنتی و مرسوم در کتابداری، پست‌های جدید مرتبط با فناوری‌های نوین، پست‌های آموزشی، پست‌های پژوهشی، پست‌های ویژه کتابداری موضوعی، پست‌های مربوط به خدمات ویژه کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی و دیگر پست‌های مربوط به منابع اطلاعاتی خاص ازجمله مشاغل این حرفه است که مقالات و کتاب‌های منتشرشده مرتبط با آن کم نیستند. قابل‌توجه اینکه با معرفی پست‌های سازمانی جدید، مشاغل معمول و سنتی کتابداران از بازار کار این حرفه حذف نشده و همچنان فعالیت‌های گذشته آنان در کنار عرصه‌های جدید در جریان است و به دلیل اهمیت این موضوع نام کتابدار هم در کنار عنوان کتاب، کتاب‌خوانی مطرح می‌شود.

2. کتابخانه دانشگاه سوره چه فضاها و بخش‌هایی برای دانشجویان دارد؟

هریک از دانشکده‌های هنر؛ معماری و شهرسازی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره به‌طور جداگانه به دلیل تسهیل دسترسی کاربران دارای کتابخانه است که از کتابخانه دانشکده هنر به دلیل مکاتبات اداری و پیگیری‌ها، مجموعه‌سازی متمرکز، تسویه نهائی، مراحل پذیرش پایان‌نامه در سامانه‌های ایرانداک و گلستان و چه به‌صورت دریافت پایان‌نامه در قالب CD، فهرست‌نویسی متمرکز و اشتراک پایگاه‌های اطلاعاتی و ... به‌عنوان کتابخانه مرکزی یاد می‌شود. کتابخانه‌های دانشگاه سوره با ارائه خدمات متنوع در کتابخانه‌های یادشده به‌ویژه کتابخانه مرکزی در خدمت کاربران متعدد ازجمله دانشجویان عزیز تمامی مقاطع تحصیلی دانشگاه  سوره، استادان محترم و کارکنان گرامی و نیز دیگر مهمانان خارج از دانشگاه است. امکان امانت کتاب تنها با ارائه شماره راهنما است و اجازه ورود به قفسه‌ها برای کاربران وجود ندارد. کاربران پس از عضویت در کتابخانه و آموزش ایشان جهت استفاده از سامانه کتابخانه، با مراجعه به سامانه کتابخانه شماره راهنمای کتاب موردنظر را از آن سامانه دریافت کرده و به همکاران کتابدار برای امانت کتاب می‌دهند و در صورت موجود بودن کتاب درخواستی، تقدیم کاربران عزیز می‌شود. کتابخانه به‌عنوان قلب تپنده دانشگاه در کنار فعالیت‌هایی که دارد با گل‌آرایی و سایر فعالیت زیباسازی سعی در ایجاد فضایی آرام و دل‌نشین برای کاربران در تلاش است و از این نوع خدمت هم غافل نبوده است که خوشبختانه بازخورد خوبی داشته است. با پیگیری‌هایی که صورت گرفت سالن مطالعه هم برای استفاده کاربران از ساعت 8 تا 16 در  هر سه کتابخانه فعال است.

3. وضعیت استقبال دانشجویان سوره از کتابخانه در دو ماه ابتدای سال تحصیلی چگونه بوده؟

استقبال تمام گروه‌های کاربران اعم از دانشجویان عزیز و استادان محترم و کارکنان گرامی و مهمانان در زمان کرونا هم خوب بوده اما خدا رو شکر این استقبال پس از حضوری شدن فعالیت‌های آموزشی دوچندان شده است و این عضویت در تاریخ کتابخانه دانشگاه سوره بی سابقه است که این اتفاق مایه افتخار بنده و همکارانم در کتابخانه‌ها است.

4. شرایط عضویت در کتابخانه دانشگاه سوره چیست؟

در حال حاضر عضویت به‌صورت حضوری است و به‌زودی شرایطی فراهم می‌شود که عضویت در کتابخانه دانشگاه سوره از راه دور نیز امکان‌پذیر شود. از خدمات پرتال کتابخانه می‌توانم به عضویت، تمدید، دسترسی به پایان‌نامه‌های دانشگاه سوره، اخبار و موارد دیگر اشاره‌کنم که همگی این‌ها جزء خدمات پرتال کتابخانه است.

حق عضویت دانشجویان تمامی مقاطع تحصیلی در طول تحصیل 20 هزار تومان و دیرکرد در بازگشت کتاب هم روزانه 1000 تومان است که تمامی مقررات جامع کتابخانه در کانال اطلاع‌رسانی کتابخانه، پرتال کتابخانه و اتوماسیون اداری اطلاع‌رسانی شده است. لازم به ذکر است که به مناسبت هفته کتاب و ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی از 21 تا 27 آبان ماه حق عضویت به‌صورت نیم‌بها است که علاوه بر آن بازدید کاربران خیلی فعال کتابخانه از کتابخانه ملی و ایرانداک جهت تشویق ایشان در هفته کتاب در نظر گرفته‌شده است.

5. دانشگاه سوره حمایت خاصی از دانشجویان در زمینه کتاب‌خوانی انجام می‌دهد؟

واضح و مبرهن است که حمایت و سرمایه‌گذاری در این زمینه یک نوع سرمایه‌گذاری است نه هزینه و قطعاً حمایت‌های سازمان، خواه حمایت مادی باشد یا غیرمادی لازمه محقق شدن اهداف کتابخانه در جهت ارتقاء خدمات خود برای ایجاد رضایت کاربران و درنهایت همسو بودن با اهداف عالی دانشگاه است. همین‌که درخواستی جهت ارتقاء خدمات کتابخانه می‌شود و در این زمینه با پاسخ‌های مثبت از سوی مسئولین محترم دانشگاه مواجه می‌شویم؛ خود نشانگر اهمیت ویژه به ترویج کتاب‌خوانی از سوی دانشگاه است و جا دارد از این حمایت‌ها به‌ویژه از سوی ریاست محترم دانشگاه جناب آقای دکتر ساعی و معاون محترم پژوهشی سرکار خانم دکتر طباطبایی و معاونت محترم مالی به‌ویژه جناب آقای زارع و دیگر مسئولان محترم ازجمله رؤسای محترم دانشکده‌های هنر در ارتباط با بازدید دانشجویان جدیدالورود از کتابخانه و معرفی خدمات کتابخانه  و نیز فرهنگ و ارتباطات و همچنین معماری و شهرسازی به‌ویژه در همکاری ایشان در جابجایی کتابداران عزیز بنا به‌ضرورت تشکر و قدردانی می‌کنم.

6. از سختی‌های کارتان بگویید.

خوشبختانه به دلیل اشتیاق و علاقه بنده به فعالیت در رشته‌ای که در آن تحصیل‌کرده‌ام از سختی کاری در این واحد می‌کاهد به‌ویژه زمانی که شاهد احساس رضایت و بازخورد خوب کاربران  هستم و از همین رو انرژی مضاعفی برای ارائه خدمات بهتر دریافت می‌کنم و همین امر سبب ایجاد انگیزه جهت افزایش رضایت در کاربران می‌شود. اما با پرسشی که مطرح کرده‌اید پیشنهادی را برای ارائه خدمات بهتر و بیشتر خدمت شما عرض می‌کنم.  همان‌طور که در جریان هستید سه نفر از نیروهای کتابخانه به دلیل بازنشستگی و جابجایی از کتابخانه جدا شدند. با توجه به حضوری شدن فعالیت آموزشی دانشگاه و استقبال بی‌نظیر کاربران از کتابخانه‌ها به‌ویژه کتابخانه مرکزی و همچنین افزایش خدمات نسبت به قبل در این کتابخانه با کمبود نیرو مواجه هستیم مکاتبات اداری و پیگیری‌ها، همکاری با سایر مراکز خارج سازمان در زمینه‌های مختلف مرتبط با کتابخانه و مدیریت سیستم سامانه کتابخانه و اطلاع‌رسانی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و  دیگر موارد غیر جاری نیاز به‌صرف زمان است که حداقل نیرو برای سالن مطالعه و بخش امانت در کتابخانه مرکزی را می‌طلبد. گرچه تاکنون سعی شده است که تمامی موارد نامبرده پیگیری و انجام شود اما اغلب تسریع در ارائه خدمات برای مراجعه‌کنندگان به کتابخانه از اهمیت بالایی برخوردار است که وجود نیرو باعث تسهیل و تسریع در این امر خواهد شد که درنهایت رضایت هر چه بیشتر کاربران را در پی خواهد داشت که هدف کتابخانه در افزایش رضایت کاربر خلاصه می‌شود.

7. برای مشارکت طلبی از دانشجویان، آیا دانشجویان می‌توانند با کتابخانه همکاری داشته باشند؟
    

بر اساس نیازی که هست از شهریورماه سال جاری درخواست حداقل  نیروی دانشجویی برای سالن مطالعه و نیز نیروی ثابت برای بخش امانت‌داده‌ام و پیگیر این امر هستم که در صورت صلاحدید مسئولان محترم این امر محقق شود.

8. برنامه هفته کتاب کتابخانه دانشگاه سوره در 1401 شامل چه مواردی می‌شود؟

1. حق عضویت نیم‌بها در کتابخانه‌های مرکزی و اقماری دانشگاه سوره در هفته کتاب از 21 تا 27 آبان ماه
2. برگزاری کارگاه‌های آموزشی استفاده از سامانه کتابخانه و پایگاه‌های اطلاعاتی ویژه استادان محترم
3. برگزاری کارگاه‌های آموزشی استفاده از سامانه کتابخانه و پایگاه‌های اطلاعاتی ویژه دانشجویان عزیز
4. رونمایی از بخش بارگذاری پایان‌نامه در سامانه کتابخانه
5. بازدید از کتابخانه ملی ویژه بیشترین استفاده‌کنندگان از خدمات کتابخانه به‌منظور تشویق آنان
6. بازدید از پژوهشگاه علوم و فناوری (ایرانداک) ویژه استادان محترم و دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری
7. تشکیل کارگاه آموزشی پایگاه اطلاعاتی نورمگز(فارسی و لاتین)