روابط‌عمومی دانشگاه سوره - قلم‌زنی از هنرهای کهن ایران‌زمین است و امروزه با گذشت قرن‌ها همچنان ارزش و اهمیت والایی دارد. سال‌ها پیش آموزش‌های این هنر محدود بود و اغلب به‌صورت شاگردی نزد استادکاران قلم‌زن فراگرفته می‌شد. با رونق گرفتن رشته‌های هنری در دانشگاه‌های کشور، قلم‌زنی هم به جرگه آموزش‌های آکادمیک پیوست و به‌این‌ترتیب دانشجویان زیادی آن را فراگرفته یا در حال گذراندن آموزش‌های خود هستند. دانشگاه سوره نیز از مجموعه‌هایی است که این رشته با اصالت را در فهرست برنامه‌های درسی خود قرار داده است که با حضور استادان معتبری ارائه می‌شود. «زهرا رحیمی» مدرس قلم‌زنی دانشگاه سوره یکی از آن‌هاست. با او در ارتباط با این رشته هنری و فعالیت‌هایی که در این خصوص انجام داده است گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانیم.

مایلم قبل از ورود به بحث مختصری درباره خودتان بگویید.

من زهرا رحیمی هستم. از 18 سالگی باعلاقه‌ای که به رشته قلم‌زنی داشتم شروع به فعالیت کردم. سپس برای ادامه تحصیل وارد دانشگاه سوره شدم و در مقطع کارشناسی هنر اسلامی شاخه نگارگری تحصیلات خود را ادامه دادم. علاوه بر آن در همین ارتباط موفق شدم درجه‌دو هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کنم.

قبل از ورود به دانشگاه سوره چه در دوران دانشجویی و چه اکنون‌که مشغول تدریس هستید هنر قلم‌زنی را چگونه دنبال می‌کردید؟

خوب همان‌طور که اشاره کردم از سنین خیلی پایین به این هنر علاقه‌مند بودم و آن را پیگیری کردم. پس از سال‌ها تجربه به سطحی رسیدم که امکان انتقال مهارت‌هایم را به سایر افراد داشتم و این کار با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در تهران و اراک انجام دادم. هم‌اکنون نیز علاوه بر تدریس، کارگاهی در سرای محله کرمان دارم و در آنجا به افرادی که به این هنر علاقه‌مند هستند آموزش‌های کاملی ارائه می‌دهم. همچنین مفتخرم که در بین نخبگان هنری منطقه 8 قرارگرفته‌ام. علاوه بر آن در نمایشگاه‌های متعددی شرکت کرده و بیش از 60 عنوان تقدیرنامه و گواهینامه دارم.

مطلع هستم که به افراد کم‌توان و دارای معلولیت هم آموزش می‌دهید. دراین‌باره بیشتر برایمان توضیح دهید؟

حدود 17 سال است که با کودکان و توان‌یاب‌های مبتلا به سندرم داون، پی.کی، هیدروسفال، دوقطبی، اوتیسم و... تعامل دارم و آموزش‌هایی در ارتباط با قلم‌زنی به آنان ارائه می‌دهم. قبل از ورود به سوره از طرف مدرسه ابراهیم فخار که مرکزی برای آموزش بچه‌های کم‌توان ذهنی بود دعوت شدم و با آنها کارکردم. سپس مرکز امام علی(ع) و بعدتر مرکز نشاط از من برای ارائه آموزش‌های مشابهی دعوت به همکاری کردند. سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی محلی در اختیارم گذاشت تا بتوانم با آسودگی بیشتری فعالیت‌های آموزشی را دنبال کنم و به افرادی که از سوی سازمان معرفی می‌شدم قلم‌زنی کارکنم تا درنهایت مهارت‌های آنان افزایش یابد. این آموزش‌ها علاوه بر شهر اراک در شهرهای حومه‌ای هم انجام می‌شد که شامل قلم‌زنی و طراحی بود.

 

 

به‌عنوان فردی که سال‌هاست در زمینه آموزش هنر فعالیت می‌کند بفرمایید، ارائه مفاهیم هنری به افراد کم‌توان ذهنی در مقایسه با افراد عادی دشوار نیست؟

بالاخره هر فردی اعم از عادی یا کم‌توان برای آموزش نیازمند شرایط و روش‌های خاصی است و من سعی کردم این موارد را در نظر بگیرم و متناسب با نیازها و توانایی‌های آنان آموزش‌های لازم را ارائه دهم. علاوه بر این افراد کم‌توان به دلیل هزینه‌هایی که می‌بایست برای تأمین دارو، غذا و مسائل بهداشتی و زیستی پرداخت کنند مشکلاتی بیش از افراد عادی دارند. به همین دلیل این وضعیت را به‌خوبی درک می‌کنم و از افراد بی‌بضاعت شهریه دریافت نمی‌کنم. حتی سعی می‌کنم از افرادی هم که شرایط مالی مساعدتری دارند شهریه ناچیزی دریافت کنم تا به بهانه مسائل اقتصادی فرزندان آنان علاقه‌مندی هنری خود را کنار نگذارند. چنانچه در جایی لازم باید ابزار کار را هم برای آنان تأمین خواهم کرد.

 

 

چگونه برای آموزش قلم‌زنی وارد دانشگاه سوره شدید؟

همان‌طور که اشاره شد من در دانشگاه سوره تحصیل کردم. در دوران دانشجویی سعی کردم مهارت‌هایم را هر چه بیشتر افزایش دهم. خوشبختانه استادان سوره همگی افراد توانمند و صاحب سبکی بودند و بنده از آنان درس‌های بسیاری آموختم. بعد از فارغ‌التحصیلی یک روز با من تماس گرفتند و گفتند که می‌خواهیم سفارش ساخت زیورآلات فیلم سینمایی «سمفونی نهم» را به شما بدهیم. از این بابت خیلی خوشحال شدم و به‌اتفاق یکی از دوستان کار را پذیرفتیم. آنجا بود که به‌صورت تخصصی علاوه بر قلم‌زنی کار طراحی و ساخت زیورآلات را پیگیری کردم. به پیشنهاد دکتر هوشیار به استادان دیگری معرفی شدم تا در این زمینه مهارت‌های بیشتری کسب کرده و به شکل حرفه‌ای‌تری آموزش‌های موردنیاز را دریافت کنم. پس‌ازآن هم با دعوتی که سال 1398 از سوی دانشگاه صورت گرفت به‌عنوان مدرس در سوره شروع به کارکردم. 

به‌طورکلی آموزش یا اجرای هنر قلم‌زنی چه تفاوتی با هنر ساخت زیورآلات دارد؟

هرکدام از آنها دنیای خاص خودشان را دارند. ولی برای هنر قلم‌زنی هم باید در زمینه طراحی و نگارگری تسلط و توانایی بسیار بالایی وجود داشته باشد. برای ساخت زیورآلات چنانچه قلم‌زنی به کار رود نیازمند طراحی و تسلط روی مفاهیم و تکنیک‌های اجرای قلم‌زنی هستیم.  برای همین است که ما این‌ها را باهم ترکیب و اجرا می‌کنیم.

 

 

در پایان چه انتظاری از دانشجویانتان دارید؟

من برای یادگیری و رسیدن به دانش و هنر سختی‌های زیادی کشیدم و همچنان خودم را هنرآموز می‌دانم، برای همین همیشه به هنرآموزانم توصیه می‌کنم اگر به هنر علاقه دارید هرگز خسته و دلسرد نشوید؛ چراکه با رسیدن به هر سختی و عبور از آن، انسان‌های بهتر و قوی‌تری خواهیم شد. باهمه وجود علاقه دارم دانشجویانم در مسیری که برای خودشان ترسیم کرده‌اند موفق باشند و راه هنر را ادامه دهند.