نهمین پیش‌نشست همایش آینده‌پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار با عنوان «آموزش سینما در افق پیش‌رو و مسیر تغییرات تکنولوژی: تجربه یا خلاقیت»، برگزار شد. در این نشست، عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر بر تغییر مسیر آموزش سینما با استفاده از هوش مصنوعی، تأکید کرد. 

به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی، در این نشست «دکتر مسعود سفلایی شهربابک»، عضو هیأت‌علمی دانشگاه هنر به‌عنوان سخنران و «دکتر سمیه رمضان ماهی»، عضو هیأت‌علمی دانشگاه سوره به‌عنوان دبیر نشست حضور داشتند.

«دکتر مسعود سفلایی شهربابک» با اشاره به تغییرات آموزش سینما پس از ظهور هوش مصنوعی، اظهار کرد: ورود هوش مصنوعی به دنیای هنر سبب رهاسازی فن‌زدگی از این فضا شده است.

وی سینما را فضای ناشناخته در جهان دانست و ادامه داد: سینما به دلیل ناشناخته بودن در جهان، از ابتدا به آموزش نیاز داشته و پس‌ازآن، تکنیک‌های سینما به‌صورت متداول تغییر و وجود نیروی کار ماهر برای این هنر ضرورت پیدا کرد. در گذر ایام، نیاز به گسترش فنون و تکنولوژی در سینما نمایان شد. یکی از نیازهای اساسی سینما در سال‌های اولیه ظهور، افزایش و آموزش نیروی انسانی ماهر در شاخه‌های مختلف این رشته بود.  ادبیات نمایشی، انیمیشن، عکاسی، هنرهای زیبایی و... از جمله میان رشته‌های حوزه سینماست.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر به اهمیت گسترش جغرافیا و زبان سینما اشاره و تأکید کرد: زبان سینما نیازمند تمرین و تکرار است اما چگونه از تمرین و تکرار نیروی متخصص تربیت می‌شود؟ سینما به نیروی ماهر در بستر آکادمیک یا حرفه‌ای نیاز دارد؟

وی افزود: آمار مشخصی از اولین مدرسه سینما در دنیا در دسترس نیست. در دهه 1900 پس از تأسیس مدرسه سینما در دنیا، مسیر آموزش این رشته گسترش پیدا کرد. وقوع رخدادهایی مانند دسته‌بندی مکان آموزش سینما و تغییر آن، مطالعات فیلم و... حوزه سینما در جهان را متحول کرد. 

سفلایی شهربابک فیلم‌خوانی را از نتایج وقوع مطالعات فیلم در جهان دانسته و اهمیت ویژه‌ای برای آن در سینما قائل شد و عنوان کرد: با تغییر محل آموزش از مدرسه به استودیو و ساختارمند کردن آن، تعریف جدیدی از دانشگاه فیلم و هنر در جهان سینما مطرح گردید. نگارش در سینما و افزایش و نشر کتب سینمایی سبب گسترش روزافزون آموزش سینما در جهان شد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با اشاره به اهمیت تجربه‌ورزی و خلاقیت در آموزش سینما، خاطرنشان کرد: با خروج سینما از حوزه سرگرمی و ورود آن به دنیای فلسفه، تجربه‌ورزی و خلاقیت در آموزش سینما بعد جدیدی پیدا کرد. آیا خلاقیت از مسیر آموزش می‌گذرد؟ آیا خلاقیت آموزش‌پذیر است؟ نقطه اشتراک خلاقیت و آموزش سینما چیست؟ آیا خلاقیت و تجربه‌ورزی، آموزش‌پذیر است؟ خلاقیتی که در سینما شکل و تبلور پیدا می‌کند از مسیر تجربه‌ورزی می‌گذرد. سینما ترکیب فن و فکر است. تجربه، مسیر خلاقیت را گسترش می‌دهد. تجربه به دید باز و تولید اثر، کمک می‌کند. 

سفلایی شهربابک با طرح پرسش‌هایی همچون چگونه هنرمند تربیت می‌شود؟ آیا یک هنرمند خوب می‌تواند شاگردان هنرمند خوب تربیت کند؟، عنوان کرد: الزاما یک هنرمند باتجربه در حوزه سینما، نمی‌تواند شاگردان هنرمند و خوب تربیت کند. سینما؛ از ابتدا تاکنون تغییر پذیر بوده است. تخصص و تکنیک استاد سبب تربیت شاگرد نمی‌شود.

وی نیروی کار ماهر و متخصص در حوزه سینما را یکی از الزامات این حوزه دانست و گفت: سینما دارای دو نوع نیرو کار، عادی و متخصص است. مسیر نیروی کار عادی سینما از تکرار گذر می‌کند. دانشگاه، مرز نیروی کار عادی و متخصص سینماست. نیروی متخصص سینما به‌دنبال خلاقیت است و دانشگاه نقطه خلاقیت‌خیز برای نیروی متخصص این رشته و امکان افزایش خلاقیت را پررنگ‌تر می‌کند. وجه تفاوت و تمایز نیروی کار عادی و متخصص در درون دنیای سینما، معنا پیدا می‌کند.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر در بخش دیگری از سخنانش به محصول سینماتیک اشاره و تأکید کرد: محصول سینماتیک دارای الگو بوده و با فرآیند عادی، در جهان تکرار می‌شود. درصورتی‌که با نگاه متفاوت به فرآیند متداول، نقطه نظر متفاوت شکل و خلاقیت بروز پیدا می‌کند. داستان فردی مشهور در دنیا، کارهای سینمایی، سریالی، انیمیشن و... متعددی ساخته می‌شود اما تمامی محصولات دیدنی و مورد استقبال قرار می‌گیرد، چرا که داستان متداول و مشهور با نقطه‌نظر و دیدگاه‌های متفاوت ساخته شده است. تعریف مشخصی از خلاقیت در دسترس نیست. یکی از جذابیت‌های هنر، تغییر یافتن آن در هر لحظه است.

وی با اشاره به حضور هوش مصنوعی در دنیا و تأثیر آن در آموزش سینما، اظهار کرد: حضور هوش مصنوعی در آموزش سینما، تهدید یا فرصت است؟ ظهور و بروز هوش مصنوعی و کاربرد آن در آموزش سینما یک فرصت است. هوش مصنوعی، تولیدکننده و همکار تولید است.

سفلایی شهربابک هوش مصنوعی را یک ضرورت تاریخی دانست و گفت: با ورود هوش مصنوعی به جهان، معنا تغییر پیدا کرده و ممکن است، مفهوم نیز تغییر کند. امروزه؛ هوش مصنوعی همکار تولید است و در آینده تولیدکننده ۱۰۰ درصدی یک محصول باشد.

وی با اشاره به اینکه وجه انسانی در هوش مصنوعی از موضوعات مهم و متفاوت است، بیان کرد: در تاریخ سینما جهان آثار متعددی در حوزه آینده تکنولوژی، پیشرفت و هوش مصنوعی تولید شده و در تمامی این آثار مردم به تراس و هراس از آینده دعوت شده‌اند. دسترسی همگان به هوش مصنوعی، سبب ایجاد ترس و واهمه در افراد شده است.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با تأکید بر اینکه هوش مصنوعی مولد با آموزش سروکار دارد، بیان کرد: هوش مصنوعی مولد، نقطه تحول آموزش هنر است. هوش مصنوعی، بسیاری از بخش‌های آموزش هنر را محو و گونه جدیدی از آن را تولید کرده است. هوش مصنوعی در حوزه سینما با رسته‌های تولید و تصویر، نگارش، برنامه‌ریزی، بازاریابی و پخش سروکار دارد.

سفلایی شهربابک هوش مصنوعی را به دو بخش تخصصی و عمومی تقسیم و بیان کرد: هوش مصنوعی تخصصی، از آموخته‌های فرد استفاده و محصول نزدیک به استانداردهای حرفه‌ای را ارائه می‌کند. هوش مصنوعی عمومی از دیتاهای فضای وب استفاده و فرد را به نقطه‌ای از درک موضوعی می‌رساند. استفاده از هوش مصنوعی عمومی همانند جستجو در فضای وب است. هوش مصنوعی عمومی بااخلاق سروکار دارد.  

وی افزود: هوش مصنوعی تخصصی آموزش سینما را درگیر می‌کند. در تولیدات سینمایی، خطر عدم امنیت شغلی در جهانی با حضور هوش مصنوعی، گوشزد شده است. ایجاد رعب و وحشت توسط تولیدات سینمایی در جهان سبب فاصله و بروز دردسرهای متعددی برای افراد شده است. هوش مصنوعی تأثیرات اجتماعی همچون تحلیل، نتیجه‌گیری، حل مسائل، رفع مشکلات در فراگیری زبان و... دارد. مدرسان هنر در تلاش هستند که دانش‌پذیر پس از گذشت 4 سال از آموزش به تحلیل‌کننده هنر تبدیل شود. هوش مصنوعی چگونه فرد را به یک تحلیل‌کننده تبدیل می‌کند؟

هوش مصنوعی در آموزش سینما 

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با اشاره به اینکه مفهوم یادگیری ماشین و یادگیری عمیق در سال‌های اخیر متداول شده است، تأکید کرد: هوش مصنوعی در درون خود، یادگیری ماشین و در درون آن یادگیری عمیق دارد. یادگیری عمیق در مغز انسان و یک راستا جای می‌گیرد. یادگیری عمیق به معنای توانایی خوانش، توانایی تصمیم‌گیری و ایجاد مسئولیت‌های جدید است.

وی ادامه داد: ماشین‌حساب‌ها از نوع یادگیری ماشین بوده و از الگوریتم خاصی پیروی می‌کنند. در یادگیری عمیق، پاسخ مسائل به‌صورت جداگانه ارسال می‌شود. آموزش سبب بازشدن مسیر و درب خلاقیت است. نقطه بروز خلاقیت، مرز یادگیری ماشین و عمیق است چرا که با یادگیری عمیق، محصول جدید تولید می‌شود. خلاقیت و نوآوری در کنار یک‌دیگر قرار می‌گیرند. 

سفلایی شهربابک با طرح این پرسش که یادگیری عمیق چگونه به وجود می‌آید؟ اظهار داشت: اولین رخداد، یادگیری عمیق جمع‌آوری و نوآوری داده‌هاست. داده‌ها از طریق ذهن انسان کامل و سپس ارائه می‌شود. یکی از ترس‌های بشری در حوزه ظهور هوش مصنوعی، بروز داده‌های جمع‌آوری شده است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر تأکید کرد: برخی‌ افراد برای سنجش هوش مصنوعی، داده‌های اشتباه وارد می‌کنند اما هوش مصنوعی بر اساس داده‌های غلط پاسخ‌های اشتباه ارائه می‌کند. پایه و اساس داده‌های هوش مصنوعی در نتیجه و پاسخ به سوالات اثرگذار است. آموزش افراد در نقطه، نقش پررنگی داشته و بروز می‌کند.  در آینده نزدیک، باید هوش مصنوعی را هدایت‌ و نتایج مثبت دریافت شود تا از تکرار جلوگیری شود. تربیت یکی از مؤلفه‌های اصلی در مدل‌آفرینی و سازوکار دادن به آن است که در نتیجه نهایی محصول اثرگذار است. 

سفلایی شهربابک با اشاره به کاربردهای راهبردی هوش مصنوعی در آموزش سینما، بیان کرد: تحلیل، الگوهای یادگیری است. با استفاده از هوش مصنوعی، مدل کاربردی‌تری از گرافیک دیجیتال ارائه و مرز خلاقیت در این حوزه، خودنمایی کرد. هوش مصنوعی در آموزش سینما، بر جایگاه و چینش تمرکز کرده و تکیه بر مفهوم به جای فن، دارد.

وی با تأکید بر اینکه تجربه، تحلیل و پیش‌بینی هوش مصنوع در اقتصاد مدیریت کاربرد بیشتری دارد، عنوان کرد: هوش مصنوعی سبب سرعت بخشیدن به جمع‌آوری آمار و اطلاعات شده که این امر در پژوهشگری کاربرد بیشتری دارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با اشاره به اینکه از دهه 70 تاکنون نقش پژوهشگری در سینما کم‌رنگ شده است، خاطرنشان کرد: هوش مصنوعی کاربردهای متعددی دارد که از جمله آن می‌توان به شخصی‌سازی آموزش، ایجاد محیط‌های تعاملی آنلاین، سرعت به‌کارگیری مفاهیم، مفهوم‌سازی ( آفرینش مفاهیم)، ایجاد راهکارهای ورود به بازار کار، تحلیل‌های فرامتنی و فرا رشته‌ای و ارتباطات فراجغرافیایی اشاره کرد.

سفلایی شهربابک ارتباطات فراجغرافیایی یکی از نیاز اساسی در آموزش هنر دانست و اشاره کرد: آموزش هنر در ایران به ارتباطات فراجغرافیایی نیاز دارد. ارتباطات فراجغرافیایی سبب باران فکری دیجیتال می‌شود. تجربه و خلاقیت در ارتباطات فراجغرافیایی شکل می‌گیرد. با استفاده از الگوریتم‌های هوشمند هوش مصنوعی امکان نقد، بازخورد، نقد فیلم، تحلیل میزان موفقیت و شکست یک اثر، وجود دارد.  

وی با اشاره به اینکه با استفاده از هوش مصنوعی در آموزش سینما، فرآیند عملکردها از کیفی به کمی تبدیل می‌شود، گفت: به دلیل عدم آمار مشخص در حوزه هنر، عملکردهای حوزه هنر کیفی شناسایی می‌شود اما با ورود هوش مصنوعی به سینما ایران، امکان سنجش عملکرد به‌صورت کمی وجود دارد. دقیق‌ترین آمارهای کمی در حوزه هنر را آمریکا شمالی دارد. با استفاده از هوش مصنوعی در سینما ایران، آمارها در حوزه هنر و سینما افزایش و روند تولید بهبود پیدا می‌کند. همچنین تولیدات حوزه هنر و سینما منجر به تحلیل، بر اساس آمار داده‌ها و کیفیت‌سنجی فیلم‌نامه خواهد شد. یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی، تحلیل بازخوردها، ایجاد محیط‌های شبیه‌سازی شده خلاق و بیان بصری متفاوت است. 

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر، هوش مصنوعی را محلی برای تمرین و تکرار دانست و تأکید کرد: هوش مصنوعی، خلاقیت را افزایش می‌دهد. برخی از ربات‌های هوش مصنوعی کاربردهای متعددی در فضای دانشگاه دارد. ربات دولینگو برای آموزش و بهره‌گیری بیشتر و بهتر زبان‌های خارجی و تدوین برنامه آموزشی استفاده می‌شود. از دیگر ربات‌های هوش مصنوعی می‌توان به ربات اسکریپت برای بهینه‌سازی محتوا آنلاین، ربات بریلی برای ایجاد محیط تعاملی و طرح سوال و جواب و... اشاره کرد.

وی ادامه داد: همچنین ربات اسکرب بوک سناریور، داستان و روایت را تحلیل و ریسک مالی و میزان موفقیت اثر در صورت ساخت را مشخص می‎‌کند.

سفلایی شهربابک با اشاره به نقش پژوهش در فیلم‌نامه، اظهار داشت: هوش مصنوعی، بخش پژوهش در فیلم‌نامه نویسی را تقویت، افزایش و توسعه می‌دهد. فیلم‌نامه نیازمند یک نگاه پژوهشی اولیه است. استفاده از داده‌های درست در پژوهش فیلم‌نامه، مسئله مهم در تولید آثار سینمایی است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با تأکید بر اینکه بخش فارسی هوش مصنوعی فاصله زیادی با کاربردهای مفید و موثر آن دارد، خاطرنشان کرد: یکی از علل فاصله میان بخش فارسی هوش مصنوعی با دیگر زبان‌ها، تولید داده‌های ناقص در بخش فارسی است که این امر در هوش مصنوعی عمومی خودنمایی می‌کند. یادگیری عمیق، داده‌های دیگر زبان‌ها جایگزین خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی در یک سال اخیر رونمایی شده اما پیش از آن کاربردی اختصاصی داشته است، عنوان کرد: در فرآیند هوش مصنوعی، ناخودآگاه وارد یک بازی اقتصادی و تجاری خواهیم شد. از نگاه سینمایی، آدم‌ها برده سازندگان هوش مصنوعی بوده و با آن‌ها هدایت می‌شوند. هوش مصنوعی بر بعد و رسته‌های دیگر آموزش سینما همچون جلوه‌های ویژه، فیلم‌نامه نویسی، تدوین، پژوهش سینما، طرح تولید و برنامه‌ریزی، صداگذاری و تولید جلوه‌های صوتی و طراحی و کارگردانی، اثرگذار خواهد بود.

آینده آموزش سینما پس از ظهور هوش مصنوعی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر با اشاره به وقایع انقلاب صنعتی در اروپا، اظهار کرد: پس از وقوع انقلاب صنعتی، چه اتفاقی برای حوزه کشاورزی رخ داد؟ با ورود هوش مصنوعی به آموزش سینما، آن اتفاق نیز روی خواهد داد.  شکل و نوع اتفاقات احتمالی متفاوت است. انسان امروزی، ناگزیر به استفاده از هوش مصنوعی است. دنیای تکنولوژی امروزی، بسیاری از ارزش‌ها را به ضد ارزش و بالعکس تبدیل کرده است. هر موضوع جدید در جامعه به دلیل ناشناخته بودن، ترس‌آور و دلهره‌آور است اما پس از شناخت آن، دید و نگاه افراد تغییر می‌کند. 

گفتنی است، در پایان نهمین پیش‌نشست همایش آینده‌پژوهی، آموزش‌عالی و توسعه پایدار با همکاری با عنوان «آموزش سینما در افق پیش‌رو و مسیر تغییرات تکنولوژی: تجربه یا خلاقیت» که در ساختمان مرکزی دانشگاه سوره برگزار شد، دیدگاه‌ها و نظرات حاضران بیان و به پرسش‌های آنان پاسخ داده شد.

 

گزارش و تنظیم: فاطمه مهدوی