نشست «بررسی و نمایش فیلم مستند: مقبره شاه نعمت الله ولی: موزه تاریخ معماری ایران» به تهیه‌کنندگی دکتر محمدمهدی کلانتری، به همّت گروه معماری داخلی دانشکده معماری و شهرسازی با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی؛ دکتر محمدمهدی کلانتری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر دکتری مرمت بناها و بافت‌های تاریخی عنوان کرد: فیلمی که نمایش داده شد در شهریورماه سال جاری ضبط شده بود، ما به نیت بافت تاریخی کرمان رفتیم. این بافت وضعیت بسیار اسفباری دارد و تخریب‌ها بسیار گسترده است. یک روز که به ماهان رفتیم این فیلم را فی‌البداهه و بدون هیچ برنامه‌ریزی قبلی که تیم یا تجهیزات حرفه‌ای با خود همراه کنیم ساختیم. با همین گوشی موبایل ضبط شده، البته میکروفن خوبی داشتیم که توانستیم در فاصله زیاد هم صدا را داشته باشیم، و حتی از مناره‌ها نیز کاملاً صدا را ثبت کردیم. این فیلم دقیقاً با موضوع درس دانشجویان رشته مرمت داخلی کاملاٌ مطابقت دارد.
وی اظهار کرد: مقبره شاه نعمت‌الله ولی چنین قالبی دارد، محدوده گنبدها، بافت‌های اطراف مربوط به دوره تیموری، سنگ‌های دو طرف از دوره صفوی و دو صحن انتهایی از هر دو طرف قاجاری و در دوران پهلوی نیز، الحاقاتی مانند سردرب از بیرون به این مجموعه اضافه شده است؛ یعنی از تمام این دوره‌ها آثاری در این مجموعه داریم، به همین خاطر اسم اثر را موزه‌ی تاریخ ایران گذاشتیم، البته حد فاصل دوران تیموری تا پهلوی. در این فیلم از سردرب داخل شدیم و از صحن عبور کردیم، رواق‌ها را از زیر کامل دیدیم، داخل گنبدخانه رفتیم و بعد بیرون آمدیم. قبلاً از رواق‌ها به صحن‌های آن سوی مقبره راه داشت ولی در حال حاضر رواق‌ها بسته شده است، به کارگاه آقای شیخ علی بابایی و صحن مزار رفتیم و از پله‌ها بالا آمده و از روی پشت‌بام داخل فضای گنبدخانه شدیم.
دبیر کمیته میراث فرهنگی اتحادیه انجمن‌های علمی معماری، مرمت و شهرسازی ایران توضیح داد: در واقع یک مستندنگاری بود که با کل فضا آشنا شدیم، من سعی کردم از نظر معماری و تزیینات و بیشتر مرمت تزیینات توضیح بدهم، اتفاقی که رخ داده به عنوان اینکه یک کارگاه مرمت اینجا دایر شده است و کارهای پایش و مرمت به طور مستمر انجام می‌شود، این ایده‌آل‌ترین وضعیتی است که ما باید برای همه بناهایمان داشته باشیم ولی نداریم. همیشه کارها پیمانکاری است، هر موقع که تخریب می‌شود، و خرابی‌ها به حد اوج خود می‌رسند تازه به فکر مرمت می‌افتند، قرارداد تعریف کنند، و پیمانکار برای مناقصه بیاید آن هم در حالی که کار از کار گذشته است. امّا اینجا به محض اینکه کوچک‌ترین آسیبی رویت می‌شود، باز، زیرسازی و دوباره نصب می‌شود. ایده‌آل ما این است که به این صورت کار پایش و مرمت در بناهای دیگر هم اتفاق بیفتد.
استادیار مرمت موسسه آموزش عالی معماری و هنر پارس با توضیحی درباره جزئیات معماری بنای شاه نعمت‌الله ولی عنوان کرد: ما اینجا 4 صحن داریم، یک قسمت گنبدخانه و رواق‌ها، سردرب‌ها در دو سمت و برش‌های مختلف، برش اصلی گنبدخانه که بحث دوپوش بودن یا دوپوسته بودن را در اینجا می‌توان کاملا مشاهده کرد. خشخاشی‌ها (دیوارک‌های خشخاشی) یا کلاف‌های چوبی که تبدیل به آهنی شده است، سردر و نما از پشت و روبرو، قسمت رواق‌ها و گنبدخانه، تصاویر هوایی مربوط به سال 2011 که من توانستم از گوگل ارث بگیرم یک مسیر را نشان می‌دهد که رواق‌ها در آن هستند، یعنی در این مجموعه یک خیابان کشیده می‌شود و رواق‌ها تخریب می‌شوند. یعنی خیابان‌کشی حتی به این اثر رحم نکرده و تخریب می‌کند و یک زمانی این خیابان از وسط یکی از صحن‌ها گذشته ولی خوشبختانه پس از مدتی با مسدود شدن آن، مرمت انجام گرفته و دیگر ماشینی از میان صحن عبور نمی‌کند.
دکتر کلانتری ادامه داد: عمارت شترگلوی ماهان دقیقاً در محور قرار گرفته و با مجموعه به شکل هندسی ساخته و برنامه‌ریزی شده است و گنبد عمارت شترگلو با گنبد مجموعه شاه نعمت‌الله ولی و مناره‌ها در وسط نشانده شده است. در عکس سال 2011 یعنی 12 سال پیش، تغییرات بافت خودش را نشان می‌دهد و می‌بینید بافت لکه لکه در حال تخریب است، تصاویر سال به سال را از گوگل ارث را گرفته‌ام، و به طور سالانه تخریب‌ها مشخص است، تا سال 2019 هم خیابان رسمی در اینجا وجود نداشته امّا 2023 دیگر کاملاً آسفالت شده است. یعنی متاسفانه خیابان‌کشی‌ها در بافت تاریخی همچنان ادامه دارد و اصرار بر این است که تا بیخ بناهای ارزشمند تاریخی اتومبیل وارد شود که این روند اشتباهی است..
وی افزود: در هیچ کجای اروپا، یا حتی آذربایجان و ترکیه این اتفاق دیگر نمی‌افتد که بخواهیم تا پای همه بناهایمان با اتومبیل وارد شده و دسترسی سواره بدهیم. اما اینجا می‌بینید که هم حجم تخریب‌ها در عمارت شترگلو بیشتر شده و هم ترافیک کاملاً حجیم است. تغییرات بافت دارد نشان می‌دهد که ما توجهی به بافت تاریخی پیرامون مقبره نداریم و فقط انگار این مقبره است که مهم است و باید حفاظت شود. بافت پیرامونی کاملاً فراموش شده و رو به تخریب است و می‌توان کاملاً فهمید که قسمت‌هایی از آن، به زمین‌های خالی تبدیل شده و جوری تخریب کرده‌اند که از دیواره حیاط تنها رد و سایه‌ای از بافت تاریخی باقی مانده و این تخریب متاسفانه به همین صورت در حال افزایش است و باید یک فرهنگسازی انجام شود، باید روشنگری و تلاش کرد تا بافت‌های تاریخی ما بیش از این تخریب نشوند.
این پژوهشگر با ارائه توضیحاتی درباره تولید اثر خاطرنشان کرد: این یک کار کاملاً آماتور بود و کسی که دوربین یعنی گوشی موبایل را در دست داشته به شکل حرفه‌ای نبود و خیلی جاها من توضیح می‌دهم و دوربین من را نشان می‌دهد در حالی که باید فضا، سقف، حیاط و دیوار را به تصویر می‌کشید و متاسفانه کار به لحاظ تصویر حرفه‌ای نیست، من خودم به این فکر افتادم که یک نیروی تقویت شده‌تر و حرفه‌ای‌تر در کنار من باشد که حداقل بعد اشکالات این چنینی در فیلم‌ها نباشد.
این مدرس دانشگاه توضیح داد: امیدواریم که بشود کار حرفه‌ای‌تر انجام داد اما من معطل کار حرفه‌ای نمی‌مانم که بگویم چون نمی‌توان کار حرفه‌ای انجام داد پس کاری نکنیم، چرا که باید فرهنگسازی کرد، و این روشنگری باید انجام شود، پس کار را منتشر می‌کنم چرا که نه به دنبال فرستادن به جشنواره هستم و نه اینکه از تلویزیون پخش شود، با این حال در کارهای بعدی با استفاده از تجهیزات و نیروی حرفه‌ای اصلاحات را لحاظ خواهیم کرد.
گفتنی است در پایان این نشست به سوالات دانشجویان پاسخ داده شد.
نظر خود را بنویسید