دومین همایش آینده پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار، صبح روز 29 آذرماه طی مراسمی در سالن ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، «دکتر محمدحسین ساعی»، رییس دانشگاه سوره ضمن تقدیر از همه دست اندرکاران برگزاری این همایش گفت: از یکسال قبل مجموعه عظیمی از همکاران هیئت علمی و کارشناسان دانشگاه سوره کارهای اولیه همایش را آغاز کردند و در 6 ماه اخیر نیز با کار فشرده و طولانی موفق شدند به برگزاری این محفل علمی کمک کنند.

وی افزود: هسته اولیه همایش آینده پژوهی از حدود 4 سال قبل شکل گرفت. در آن زمان به این نتیجه رسیدیم که تغییراتی در جهان در حال وقوع است و ما درک عمیقی از آنها نداریم ولی می‌دانستیم که در زندگی ما اثراتی می‌گذارد. یکی از این حوزه‌ها آموزش عالی و دانشگاه بود که باید نسبت به آن روشن‌گری می‌شد.

رییس دانشگاه سوره با بیان اینکه جهان بعد از سال 2030 دستخوش تغییرات و تفاوت‌هایی خواهد شد اظهار داشت: دانشی در حوزه آینده پژوهی به دنبال ایجاد اختلال در سیستم محاسباتی نخبگان جوامع مختلف است و اکنون همگان متوجه این ترس شدند. دنیا بعد از 2030 متفاوت با امروز است و بشر این تفاوت را از حدود 4 سال آینده تجربه خواهد کرد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: همه کشورها، در حال توسعه نرم افزارهایی هستند برای آنکه در فهم نخبگان و دانشمندان خود اختلال ایجاد کنند. اگر این ویروس به ذهن جامعه رقیب وارد شود مسیر تامین منافع به وجود آورندگان آن را دنبال خواهد کرد. از اینرو باید در این حوزه تمرکز داشته باشیم و انجام کارهایی از جنس ترس را کنار بگذاریم. به قول سردار شهید قاسم سلیمانی فرصتی که در تهدیدها است در خود فرصت‌ها نیست به شرطی که نترسیم و نترسانیم.

دکتر ساعی با تاکید بر اینکه جامعه دانشگاهی باید هر دو موضع را داشته باشد اظهار داشت: ایجاد آگاهی و تذکر لازم است ولی نوع رویکرد، حرف و بیان و گفت‌و‌گوهای ما اگر از جنس ترس باشد فلج کننده خواهد بود و در راستای حرکت همگرا و رسالت مسئولیت اجتماعی دانشگاه نیست. امیدوارم برگزاری چنین همایش‌هایی کمک کند تا جامعه دانشگاهی ما بتواند مسیر خوبی را برای خود ترسیم کند.

رییس دانشگاه سوره با اشاره به پیچیده‌تر شدن فضای دانشگاه‌ها در آینده گفت: در این همایش بیشتر می‌خواستیم آینده پژوهی را از منظر حوزه هنر بررسی کنیم که به نوبه خود از فضای عمومی دانشگاه قدری پیچیده‌تر است. اکنون باید ببینیم آیا با فراگیری هوش مصنوعی و غلبه آن بر سیستم‌ها، آموزش نیز دچار تغییر می‌شود. به عقیده بنده هوش مصنوعی از جنبه تکنیکی می‌تواند بر هنر و آموزش اثر بگذارد ولی نمی‌تواند نقشی در ذات و جوهره آن ایجاد کند زیرا ذات هنری، انسانی است.

وی ابراز امیدواری کرد برگزاری این همایش بتواند سیستم محاسباتی و برنامه‌های ما را در راستای اهداف کشور ترسیم کند و پیش ببرد.

تایید مقالات مطابق با استانداردهای علمی روز دنیا

«دکتر مهران هوشیار»، دبیر دومین همایش ملی آینده پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار با قرائت بیانیه این همایش گزارشی از روند دریافت مقالات علمی به این دبیرخانه ارائه داد و گفت: از تابستان سال جاری که فراخوان دومین همایش آینده پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار منتشر شد 96 نفر ثبت نام کردند که از این تعداد 55 نفر مرد و 41 نفر زن بودند. از نظر تعداد مقالات دریافتی براساس مقطع تحصیلی 33 نفر از مقطع دکتری، 26 نفر دانشجوی دکتری، 16 نفر کارشناس ارشد، 14 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد و 6 نفر کارشناس بودند.

وی افزود: در طول فراخوان دریافت مقالات 64 خلاصه مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شد. از این تعداد 52 مقاله شامل 21 مقاله در گروه هنر، 7 مقاله در گروه معماری و شهرسازی و 24 مقاله در گروه فرهنگ و ارتباطات بود. در نهایت از دانشکده هنر 15 مقاله، دانشکده معماری 4 مقاله و دانشکده فرهنگ و ارتباطات 14 مقاله پذیرفته و مابقی بنابر داوری دقیق و نظر تیم دبیران مردود شناخته شد.

آینده چراغ راه ما

در این مراسم «دکتر مجید شاه حسینی»، رئیس فرهنگستان هنر، برپایی چنین همایش‌هایی را فرصتی برای کشف نقاط قوت و ضعف در عرصه هنر و آموزش عالی و دستیابی به مختصات دقیق هویت تاریخی کشور برشمرد و اظهار داشت: آینده مفهومی انتزاعی و فانتزی نیست که بنشینیم و درباره آن صحبت کنیم. پی بردن درست به ریشه‌های گذشته و هویت تاریخی است که چراغ راه آینده ما را ترسیم می‌کند.

وی افزود: گرفتاری جهان با تقدس‌زدایی و  ورود به عصر مدرنیته در قرن 18 و 19 میلادی آغاز شد. وقتی به امر قدسی در ساحت عالم قائل نباشیم تاریخ عرفی می‌شود که محصول اراده بشر است. این که بشر در تاریخ نقشی ایفا می‌کند را کسی منکر نیست ولی این که تاریخ به اراده بشر بنا شده باید ببینیم منظور کدام بشر و کدام انسان است. دانستن این مسئله برای پاسخ ما به آینده بشر بسیار مهم است؛ در یک کلام کسانی که منطق تاریخ عرفی را قبول دارند خود قربانی تاریخ هستند ولی کسانی که منطق تاریخ مقدس را پذیرفتند به خوبی می‌دانند در کدام نقطه ایستاده، از کجا آمده، در کدام حال زیست کرده و به کدام آینده می‌روند. چنین افرادی نسبت به امر هنر و آموزش عالی توصیف دقیق‌تری ارائه می‌دهند.

جهت‌دار کردن آینده پژوهی در آموزش عالی

«دکتر حسن بلخاری» عضو فرهنگستان هنر نیز در این نشست با تاکید بر آینده پژوهی به عنوان یکی از مباحث فوق العاده مهم و فلسفی در حوزه آموزش عالی گفت: باید موضوع آینده پژوهی را در آموزش عالی جهت دار کرده و ضمن توجه به مسئله حکمت بنیان سعی در حل مسائل و مشکلات کنیم.

وی با بیان موضوعی با عنوان «رون» در معماری خاطرنشان کرد: کلمه رون متاثر از اصطلاحی اوستایی با عنوان روت است. این کلمه به مرور زمان به رود تبدیل شد؛ از آنجایی که تبدیل «ت» به «د» در فرهنگ ایرانی امری کاملاً رایج و شایع است لذا این جابه جایی چندان بی‌دلیل نیست.

این استاد فلسفه دانشگاه تهران تاکید کرد: ویژگی برجسته کلمه رون جریان و جهت است. اگر در معماری بنایی که برای سکونت روح و جسم ساخته شده است فاقد جهت و جریان باشد بی‌رون است. تهران امروز بی‌رون است. همه می‌گویند این یکی از شهرهای فاجعه بار جهان است زیرا فقط 20 روز هوای سالم دارد. می‌گوییم تهران فاقد رون است به این دلیل که جهت و منفذ جریان باد توسط ساختمان‌های بلندمرتبه منطقه 22 گرفته شده و این حرکت خلاف حکمت، ذات و جوهر است. رون یعنی بنا به گونه‌ای ساخته شود که بهره‌مند از آفتاب باشد زیرا عنصر مطلق تامین و تضمین سلامتی است و باید در آن هوا جریان داشته باشد چرا که عامل تزیین، تعیین و تکمیل سلامت انسان است.

دکتر بلخاری با بیان اینکه هنر و معماری برای ساخت آینده‌ای مبتنی بر فطرت و فرهنگ لازم است و معانی عمیقی به آن می‌بخشد گفت: کسی که گذشته خود را نشناسد محکوم است به اینکه آینده چون آواری بر سر او ویران شود و به یقین بدانید که چنین خواهد شد. کسانی می‌توانند راه به آینده بسپارند که گذشته خود را به خوبی ادراک کرده باشند و حال خود را فهمیده باشند چرا که در غیر این صورت پیمودن راه آینده محال است.

وی با بیان اینکه تمدن اسلامی ایرانی عالی‌ترین مایه‌ها را برای تدبیر آینده دارد افزود: ناب‌ترین ایده‌ها و رفتارها برای بهره‌مندی از این فرهنگ عظیم را باید در تمدن اسلامی ایرانی جست‌و‌جو کرد.

خودآگاهی تاریخی برای تحقق آینده

«دکتر شهریار زرشناس»، پژوهشگر حوزه ادبیات، فرهنگ، سیاست و فلسفه در این همایش با بیان اینکه در همه جای جهان درباره کشورهای هرم توسعه نیافته یا در حال توسعه مثل ایران صحبت می‌شود گفت: این قبیل مفاهیم در فضای ادبیات رسانه‌ای پر است و حالت شبه مشهورات را پیدا کرده است. لازم است برای لحظه‌ای تامل کنیم و درباره برخی از این مفاهیم که بدیهی تصور می‌شوند تفکر و پرسش‌هایی را مطرح کنیم.

مشاور رییس دانشگاه سوره با طرح چند سوال درباره مفاهیمی چون توسعه، توسعه پایدار و بایدها و نبایدهای آن نکاتی را بیان کرد و اظهار داشت: بحث درباره توسعه به شکل عمده از سال‌های نیمه قرن بیستم مطرح شد زیرا نظام غرب مدرن از قرن پانزدهم سودای ایجاد یک نظم فراگیر و نظام جهانی را داشت. آنها به تدریج این نظام جهانی را ایجاد کردند و توانستند همه سرزمین‌ها و کشورها را حول محور خودشان ادغام کنند. این نظام برپایه نظم مدرن بنا شده بود زیرا آنها نماینده آن بودند. بسیاری از این کشورها همچنان توسعه نیافته یا جهان سوم هستند در حالی که سوابق تمدنی و تاریخی بسیار غنی و طولانی و البته متفاوت از غرب و غرب مدرن داشتند.

وی افزود: نظام جهانی مدرن می‌خواهد دنیا را برپایه آن‌چه خودش تمایل دارد غرب زده و مدرن کند. به همین دلیل بود که امام خمینی(ره) در جمله‌ای بسیار حکیمانه عبارت نظام جهانی سلطه را بیان کردند.

دکتر زرشناس خاطرنشان کرد: با توجه به ظرفیت‌های تاریخی و ایرانی-اسلامی این امکان را داریم به سمت عدالت، رفاه و بهروزی عمومی حرکت کنیم. این امکان برای ما بسته نیست ولی مبتنی بر مدل‌های شبه مدرنیستی هم نیست. اگر همچنان در الگوی توسعه شبه مدرن حرکت کنیم راه به جایی نخواهیم برد. جامعه ایرانی باید بداند که برای رسیدن به آینده باید کاری کند تا به نقطه خودآگاهی تاریخی برسد. راه رسیدن به آینده مطلوب بسته نیست؛ باید عمیق بیندیشیم و بفهمیم و مسیر را اصلاح کنیم و خود را از مدل‌های توسعه‌ای که هیچ نتیجه‌ای برای ما ندارند رها کنیم.

گفتنی است در پایان این مراسم از دکتر زکیه سادات طباطبایی، دکتر امیدعلی مسعودی، دکتر سمیه رمضان ماهی، دکتر امیرمسعود دباغ، دکتر اکرم قاسم پور، زهرا سادات صدوق، مهدی نصیری، محمد نکوییان، وحید روزبهانی، علیرضا علیزاده و مینا صفدری به عنوان همیاران پژوهشی دانشگاه سوره با اهداء لوح یادبود قدردانی شد. پس از این مراسم شرکت کنندگان در دومین همایش آینده پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار در کارگاه‌های تخصصی این رویداد شرکت کردند.