سومین جلسه از سومین دوره حضوری معماری خوانی به همت پادکست معماری رادیو نمانا باهمکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی روز سه­شنبه، بیست و هشتم آذرماه 1402، در دانشکده‌ معماری و شهرسازی سوره نشست معماری خوانی سومین جلسه خود را برگزار کرد و در آن مهندس آناهیتا سماوات دبیر جلسه و میهمانان این جلسه دکتر شکوه اسد الهی و دکتر محسن رستمی بودند.

در ابتدای جلسه مهندس سماوات ضمن عرض خوش‌آمد گویی به مهمانان گرامی و تشکر از حمایت دانشکده معماری و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، به روایتگری فصل پانزدهم کتاب پرداخت: اگر الگویی پیدا کنیم که نیروها را به تعادل برساند، این الگو قطعاً می‌­تواند شروع به ایجاد کیفیت بی­‌نام کند. زیرا در روندی دخیل می­‌شود که طی آن نیروهای زمینه آزاد می­‌شود. در مقابل، اگر الگویی نیروهایی را به قیمت نهفته ماندن نیروهای دیگر، آزاد کند، هیچ­گاه واجد این کیفیت نخواهد شد.

تشخیص الگوهایی که زنده­اند و تمییز دادن آن­ها از الگوهایی که زنده نیستند منطقاً آسان اما عملاً دشوار است. این دشواری ناشی از آن است که هیچ راه مطمئنی در اختیار نداریم که بفهمیم در هر موقعیتی دقیقاً کدام نیروها در کارند.

در الگوهای زنده آنچه خطیر است فقط این نیست که به ما احساس خوشی می­‌بخشد، بلکه به‌مراتب بالاتر از آن است که بخشی از عالم را عملاً آزاد می­‌کند و به نیروها امکان آزاد شدن می­‌دهد و عالم را از تأثیر دست­‌و­پا گیر مفاهیم و نظرها آزاد می­‌کند.

آنچه درنهایت خطیر است چیزی جز خود کیفیت بی­‌نام نیست. بعضی الگوها این کیفیت را دارند و بعضی ندارند. اگر بعضی الگوها به ما احساس خوبی می­‌بخشد ازاین‌رو است که به منسجم شدن ما کمک می­‌کنند و در حضور آن­ها با خودمان وحدت پیدا می­‌کنیم، بااین‌حال بازهم خود این کیفیت است که بیش از همه اهمیت دارد نه تأثیری که بر ما می­‌گذارد. درنهایت امر، حضور داشتن یا نداشتن این کیفیت در الگو است که موجب زنده‌بودن یا نبودن آن می­‌شود.

زبانی که ما تقریر و تحریر می­‌کنیم مبتنی بر دانسته‌های فرهنگی خود ما است، اما انتزاعی و مبهم است و باید آن را به اقتضای زمان و مکان و آداب‌ورسوم، آب‌وهوا، روش­‌های بومی پخت‌وپز و مواد و صالح در دسترس به‌صورت عینی درآورد.

این زبان برای اینکه زبان مشترک جامعه­‌ای باشد و برای آنکه زنده باشد باید محتویاتی پرمایه­‌تر داشته باشد، نوعی تلقی شخصی از روش زندگی که احساس آنان را به پدر و مادرشان و به گذشته مرتبط کند، بتواند آنان را به آینده جامعه‌شان پیوند دهد و در خصوص همه ویژگی­‌های ایشان روشن و واضح باشد. زبان زنده باید شخصی باشد. زبان فقط در صورتی زنده است که هرکسی در جامعه، یا در شهر، از آن نسخه‌­ای خاص خود داشته باشد.

الگویی که در زبان است و کاملاً مشترک است، نماینده دیدگاه عمومی درباره زندگی و روش­‌هایی است که مردم برای زندگی دوست دارند، شیوه‌­ای که برای تربیت کودکان‌شان می‌­پسندند، روشی که برای صرف غذا دوست دارند، نحوه زندگی آنان در خانواده‌­ها، شیوه رفتن‌شان از جایی به‌جای دیگر، نحوه کارکردن‌شان، نحوه جهت­‌گیری بناهای‌شان نسبت به خورشید، احساس‌شان درباره آب و بالاتر از همه تلقی آنان از خودشان.

زبان نقشینه­ زندگی است که با روابط میان الگو نشان می­‌دهد چگونه اجزای مختلف زندگی می­‌توانند باهم جفت شوند و چگونه می­‌توانند به صورتی مشخص در فضا مفهوم پیدا کنند.

دکتر اسد الهی در ارتباط با موضوعات مطرح‌شده بیان کرد: سیر چیدن فضاها در معماری سنتی ایران در اقلیم­‌های مختلف متفاوت است، برای مثال: در اقلیم گرم و خشک از فضای باز مستقیم وارد فضای بسته نمی­‌شویم، فضای نیمه­‌باز، نیمه بسته و بعد فضای بسته داریم. در اقلیم‌­های معتدل از فضای باز وارد فضای نیمه­‌باز و بعد وارد فضای بسته می­‌شویم.

الگویی که در کتاب معرفی می­‌شود در اینجا می­‌تواند عامل ایجاد آسایش حرارتی برای افرادی باشد، که در این فضا زندگی می­‌کنند. زمانی یک فضا را می‌توانیم زنده نگه­داریم، که الگو فضا را در آن حفظ کنیم.

گرمایش زمین یکی از اساسی‌ترین مشکلات امروز بشریت است، از عوامل مؤثر بر گرمایش زمین کربن­‌ دی اکسید است، که بخشی از آن با استفاده از تجهیزاتی که در ساختمان‌سازی استفاده می‌­شود به جو زمین تزریق می‌­شود. اجلاس‌های متعددی برای این معضل برگزارشده است تا بتوانند گرمایش زمین را تا دو درجه سانتی ­گراد حفظ کنند. در زمینه الگوهایی است که در کتاب مطرح شد، الگوهایی که باید زنده باشند، این موضوع را می‌توان به‌صورت آکادمیک بررسی کرد.

دکتر رستمی در تکمیل صحبت‌ها افزود: در معماری سنتی ایران صورت همیشه در خدمت معنا بوده­ است. خانه‌­های قدیمی ایران از حیاط مرکزی شروع می‌­شود، به درون‌گرایی خانه­‌ها بیشتر توجه می­‌شده است. در زمان قدیم همه‌چیز کمی بود هر چه جلوتر می‌آییم کیفی می­شود.

در انتهای جلسه ضمن بیان جمع‌بندی کلی و تقریر کلیات، عکسی یادگاری همراه حاضرین در جلسه ثبت ­شد.

گزارش: شیواجهینی