چهارمین جلسه از سومین دوره حضوری معماری خوانی به همت پادکست معماری رادیو نمانا با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی، این جلسه به دبیری مهندس آناهیتا سماوات و میهمانان سخنران دکتر مرتضی اسماعیلی، دکتر محمد­مهدی دماوندی و حضور افتخاری معاون پژوهشی دانشگاه سوره، دکتر محسن رستمی و دکتر شکوه اسدالهی برگزار شد.

در ابتدای جلسه مهندس سماوات ضمن عرض خوش آمدگویی به مهمانان گرامی و تشکر از حمایت دانشکده معماری و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، به روایتگری هفت فصل پایانی کتاب پرداخت و گفت: هر چه درباره شهرها و بناها بیشتر آموختیم حقانیت این معنا را بیشتر یافتیم، که بسیاری از سبک­های تاریخی بناها کیفیاتی مشترک دارند. این اشتراک از آنجاست که این بناها قدیمی­اند و انسان بارها توانسته است به رازی که در دل معماری است دست یابد.

وی افزود: قواعدی که بنا را خوب می­کند ساده و صریح است، این قواعد مستقیماً از طبع نوع انسان و قوانین تبعیت می­کند. این هویت کالبدی یگانه که در همه چیز نهفته است همواره در نهایت رخ می­نماید و راه بی­زمان ساختن حقیقتاً راهی بی­زمان است.

سماوات در ادامه خاطرنشان کرد: هرچه بیاموزیم که بناها را زنده­تر بسازیم، یعنی بناهایی که با طبع خود مناسبت بیشتری داشته باشند، لزوماً به این هویت جاودانه بیشتر دست می­یابند. این­ها صورت­هایی است که انسان هرگاه به قلب بنا دست یافته بارها آن­ها را پیدا کرده­ است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: هویت جاودانه بنا­ها به همان اندازه جزئی از طبیعت است که هویت رودها، درختان، تپه­ها، شعله­ها و ستارگان است. هررده از پدیده­ها در طبیعت هویت کالبدی خاص خود را دارند. و وقتی که بناها به شایستگی ساخته شوند و در برابر نیروهای خود صادق باشند، آن­ها نیز هویت خاص خود را خواهند داشت. این هویتی است که راه بی­زمان آن را پدید می­آورد. این تجسم کالبدی کیفیت بی­نام در شهرها و بناها است.

سماوات با بیان اینکه زبان و روندهایی که از آن ناشی می­شوند، تنها نظم بنیادینی را عرضه می­کنند که فطری است ادامه داد: چیزی به ما نمی­آموزند، بلکه فقط آنچه را از پیش میدانستیم و چیزی را که وقتی خودمان را ایده­ها و نظرها پیراستیم بارها و بارها کشف خواهیم­­کرد به یاد ما می­آورند، و درست همان کاری را می­کنند که از خود ما به ظهور می­رسد.

وی با اشاره به اینکه معماری آزاد و عامیانه، با نماهایی از چوب سرخ نامنظم، و فضاهای داخلی کهنه و روستایی مآب، هم به این کیفیت نرسیده است گفت: این مکان­ها بی­آلایش نیستند و نمی­توانند به کیفیت بی­نام برسند، زیرا آن­ها را با نگاهی بیرونی ساخته­اند. سازندگان این بناها آن­ها را به روش خود ساخته­اند زیرا کوشیده­اند چیزی یا خیالی را به علم خارج تحمیل کنند. حتی وقتی آن چیزها را  طوری می­سازند که طبیعی جلوه کند، این طبیعی نمودنشان نیز حساب شده­است و در نهایت تظاهری بیش نیست.

سماوات خاطرنشان کرد: کسی  که آزاد و عاری از نفسانیت است، از خلا آغاز می­کند و می­گذارد زبان شکل­های لازم  را از آن خلأ به وجود آورد. برنیازی که او را به سوی خیال­ها سوق می­دهد، بر نیاز به کنترل طرح، چیره می­گردد، با خلأ در صلح است، و اطمینان دارد که قوانین طبیعت که در الگو­ها تدوین شده­است و در ذهن او عمل می­کنند، هر آنچه را لازم است پدید خواهند آورد.

دکتر اسماعیلی نیز در ارتباط با موضوعات مطرح شده نکاتی را بیان کرد و اظهار داشت: وقتی تاریخ معماری ایران را مرور می­کینم، پذیرنده تکنولوژی، مواد  و متریال­های جدید بودیم. ما تمام اتفاقات جدید دنیا را می­پذیریم اما آن را به زبان خودمان ترجمه می­کنیم. طبق گفته نویسنده کتاب هر چیزی را که یاد گرفتید و یاد می­گیرید مثل الگوها و روش­ها،  ولی در نهایت همه را کنار می­گذارید.

وی افزود: برخی از مکان­ها الگوی خوب دارند اما مرده­اند. مکان هایی ام هست که الگویی در آن­ها به کار نرفته اما زنده است. این نکته متناقض نما را می­آموزیم که فقط در صورتی می­توانیم بنایی را زنده بسازیم، که آنقدر آزاد باشیم که بتوانیم حتی الگوهایی هم که به ما کمک می­کنند را کنار بگذاریم.

دکتر اسماعیلی در ادامه گفت: صرفا ما نباید درگیر الگو و طراحی باشیم، یک جایی باید خالی بشویم تا آن صدای اصلی معماری که ذات اصلی معماری است به صدا درآید. نه بدین معنا که تحت تاثیر معماری دیگر چیزی را بسازیم در این صورت اتفاق تازه­ای رخ نداده است. اگر در یک بنا هیچ خطی متعلق به خود نداشته باشیم معماری جدیدی اتفاق نیافتاده است.

دکتر دماوندی نیز در تکمیل این صحبت‌ها اظهار داشت:  اگر اساس و پایه چیزی پاک و ساده نباشد نمی­تواند کار حرفه­ای ارائه بدهد. اول باید خود را از بدی­ها دور کنیم، ذهن­مان را از درگیری­های اقتصادی یک پروژه دور کنیم، و فقط به فکر ایجاد فضایی مناسب برای کاربران باشیم، که نیاز آنان را برطرف کند.

وی افزود: معماری امروز ایران از معماری گذشته فاصله گرفته است، و فقط یک سری اصول و ضوابط را بر اساس مقررات ملی یا نظام­مهندسی پیش می­بریم. این ضوابط فقط یکسری کلیشه را به ما می­دهند، و خط فکری را نباید از ما بگیرد. معماری امروز ما صادراتی شده است. به جای اینکه  تکنولوژی را به معماری امروز  واردکنیم، کل معماری غربی را وارد کردیم، اصالت معماری ایرانی از بین رفته است.

در بخش دیگری از نشست پادکست نمانا دکتر طباطبایی در ارتباط با معماری، زبان و زندگی مواردی را بیان­کرد و گفت: زبان و زندگی برای ما قابل درک­تر هستند. معماری چون وارد بحث دانشگاهی می­شود و به بخش های مختلفی تقسیم می­شود و به یک مسئله فنی و تخصصی تبدیل می­شود و برای افراد ملموس نیست. در صورتی که ما در معماری زندگی می­کنیم و در فضا هستیم، و روزمره با آن ارتباط داریم.

اسدالهی دیگر شرکت‌کننده این برنامه دیدگاه‌های خود را بیان کرد و اظهار داشت :در گذر زمان یکسری فضاهای جدید ایجادشد، که متاثر از سفرهایی بود که از زمان قاجار آغاز شده بود، ودگرگونی بزرگی در فرهنگ و معماری ایران ایجاد کرد. این تغییرات بسیارسریع رخ داد به همین دلیل معماران نتوانستند خود را با طرح قدیمی که وجود داشته و طرح جدیدی که به سرعت وارد معماری شد هماهنگ کنند.

همچنین رستمی در ارتباط با معماری به نکاتی اشاره کرد و گفت: در معماری باید برای هر فضا سناریویی داشته­باشیم و آن را گسترش دهیم، و هیچوقت نباید دنبال یک آموزش و الگو واحد باشیم که از آن پیروی کنیم.

در انتهای جلسه ضمن بیان جمع بندی کلی و تقریر کلیات، هدایایی به رسم یادبود از سومین نشست حضوری معماری خوانی به اساتید همراه تقدیم ­شد و عکسی یادگاری همراه حاضرین در جلسه ثبت ­شد.

تهیه و تنظیم: شیواجهینی