مدرس دانشگاه بین‌المللی سوره رابطه بین هوش مصنوعی و جنگ شناختی و ابعاد و دامنه جنگ شناختی در قرن کنونی را تشریح کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه بین‌المللی سوره دکتر سمیرا خطیب‌زاده دکترای مدیریت رسانه و عضو هیأت علمی دانشگاه بین‌المللی سوره در نشست تخصصی جنگ شناختی، هوش مصنوعی و طوفان‌الاقصی که با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه بین‌المللی سوره در خبرگزاری فارس برگزار شد، به تعریف جنگ شناختی و توضیح پروژه‌های جنگ شناختی در دنیا، رابطه بین هوش مصنوعی و جنگ شناختی و ابعاد و دامنه جنگ شناختی در قرن کنونی پرداخت. وی گفت: در جنگ شناختی، هدف اصلی چیزی فراتر از اقدام نظامی است. کشورهای درگیر در چنین جنگ‌هایی به دنبال تحمیل اراده خود برطرف مقابل هستند، نه صرفاً ارتکاب به خشونت. در این جنگ‌ها، هدف واقعی ایجاد مشروعیت در سطح جهانی و تحمیل اراده بر جبهه‌های مقاومت است. به‌عبارت‌دیگر، اگر دشمن نتواند به پیروزی برسد و اراده‌اش در برابر جبهه مقاومت تضعیف شود، احساس شکست می‌کند.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: در تحولات منطقه‌ای کنونی، اگرچه اسرائیل درگیر کشتار نظامی است، هدف نهایی آن ایجاد تصویری از مشروعیت در سطح جهانی است. به همین دلیل، طرفین مختلف در منازعات جهانی با استفاده از ابزارهای جنگ شناختی، سعی دارند بدون باقی گذاشتن ردپای مستقیم، طرف مقابل را از صحنه کنار بزنند.

خطیب‌زاده اضافه کرد: در جنگ شناختی، اطلاعات به کار گرفته می‌شود تا طرف مقابل را متقاعد کند، ذهن عمومی را مشوش سازد یا افکار عمومی جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی هدف ایجاد تفرقه و شکاف‌های عمیق در جوامع مختلف است. این جنگ در سطح سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌تواند رخ دهد. برای مثال، تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نمونه‌ای از ابعاد اقتصادی جنگ شناختی است.

وی یادآور شد: در این نوع جنگ، ذهن انسان‌ها به‌عنوان میدان اصلی نبرد شناخته می‌شود. آنچه در ذهن فرد، چه در جبهه خودی و چه در جبهه دشمن می‌گذرد، مهم است. به همین ترتیب، نحوه تفکر و عمل هر طرف در این جنگ اهمیت ویژه‌ای دارد. جنگ شناختی تلاش دارد که فرمول‌های فکری مردم را تغییر دهد، به‌گونه‌ای که آنچه در ذهن آن‌ها قرار می‌گیرد، مطابق خواسته و هدف طراحان این جنگ باشد. ناتو در سال 2020 پنج حوزه اصلی جنگ زمینی، هوایی، دریایی، فضایی و سایبری را مشخص کرده است که به گفته این سازمان، جنگ شناختی به‌عنوان مهم‌ترین عرصه شناخته می‌شود. وزارت دفاع ایالات‌متحده نیز به همین ترتیب، جنگ شناختی را به‌عنوان عرصه ششم جنگ‌های آینده معرفی کرده است. در سال‌های اخیر، بخش قابل‌توجهی از بودجه‌های دفاعی به پژوهش‌های شناختی و فناوری‌های مرتبط با آن اختصاص‌یافته است. برای مثال، در پاییز 2021، کانادا میزبان یک چالش نوآوری به نام «تهدید نامرئی: ابزارهایی برای مقابله با جنگ شناختی» بود، که هدف آن ارائه راه‌حل‌های نوآورانه در زمینه تکنیک‌ها و فناوری‌های شناختی بود.

خطیب‌زاده در ادامه اضافه کرد: در دنیای امروز، جنگ شناختی به‌عنوان یک عرصه جدید نبردهای آینده شناخته می‌شود. سازمان‌های نظامی برجسته‌ای چون ناتو به‌طور فزاینده‌ای در حال همکاری با دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی معتبر در حوزه علوم و فناوری‌های شناختی هستند. این همکاری‌ها نشان می‌دهد که جنگ از عرصه‌های نظامی به دامنه‌های جدیدتر، ازجمله جنگ شناختی، منتقل‌شده است. این تحولات به‌طور واضح پیامی جهانی ارسال می‌کند که نبردها دیگر محدود به میدان‌های جنگ فیزیکی نیستند و ابعاد شناختی به یکی از ارکان اصلی جنگ‌های آینده تبدیل‌شده‌اند.وی بابیان اینکه اکثر پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه جنگ شناختی به‌وسیله سازمان‌های دفاعی ازلحاظ مالی پشتیبانی می‌شوند گفت: این حمایت‌ها نشان‌دهنده اهمیت روزافزون این حوزه در استراتژی‌های نظامی و دفاعی کشورهای پیشرفته است.عضو هیأت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: درحالی‌که در عملیات روانی، هدف تحریف باورها و ایجاد اضطراب و استرس در طرف مقابل است، جنگ شناختی به دنبال تغییر نحوه تفکر و تمرکز افراد است. در جنگ شناختی، به‌جای ایجاد ترس، تلاش می‌شود تا ذهن و توجه فرد به‌سوی مواردی خاص هدایت شود. این رویکرد به‌جای سرکوب رقیب، بر تغییر و هدایت افکار و تصمیم‌گیری‌های فرد متمرکز است. خطیب‌زاده افزود: در عملیات روانی، تمرکز بر شناسایی و سوءاستفاده از نقاط ضعف طرف مقابل است. این عملیات باهدف ایجاد نتیجه‌ای خاص در ذهن مخاطب اجرا می‌شود. در مقابل، جنگ شناختی بر تغییر قضاوت‌ها و سوگیری‌های شناختی تأکید دارد. در این نوع جنگ، به‌جای سرکوب یا ایجاد اضطراب، هدف بر ایجاد خطا در قضاوت‌ها و تغییر رفتار فرد در درازمدت است.

خطیب‌زاده به تکنیک قاب‌بندی واقعیت اشاره کرد و گفت: در حمله به بیمارستانی در غزه، رژیم صهیونیستی ادعا کرد که در زیرزمین بیمارستان کانال‌های مخفی حماس وجود دارد که ازآنجا حملات به اسرائیل سازمان‌دهی می‌شود. این دروغ تأثیر زیادی گذاشت و بسیاری از مردم‌باور کردند، اما پس از تخریب بیمارستان و بررسی زیرزمین، تنها تجهیزات پزشکی یافت شد. بااین‌حال، این تکنیک توانست افکار عمومی را تا حدی تحت تأثیر قرار دهد. وی افزود: حماس با انتشار فیلمی از یک مادر اسرائیلی که با فرزندانش به اسارت گرفته‌شده بود و مکالمه‌ای بین آن‌ها نشان می‌داد، تصویر منفی اسرائیل را اصلاح کرد. در این فیلم، نیروهای حماس به مادر اسرائیلی اطمینان می‌دهند که به آن‌ها آسیبی نخواهند رساند. این اقدام تا حد زیادی توانست اثرات اولیه رسانه‌های اسرائیلی را کاهش دهد و چهره واقعی حماس را نشان دهد. این استاد دانشگاه گفت: در تکنیک مظلوم‌نمایی پس از عملیات طوفان‌الاقصی، رژیم اسرائیل سعی کرد خود را به‌عنوان قربانی حملات نشان دهد. رسانه‌ها به‌طور گسترده‌ای تلاش کردند که اسرائیل را مظلوم و موردحمله قرارگرفته نشان دهند و حماس را به‌عنوان دشمنی خشونت‌طلب معرفی کنند. این تلاش‌ها با انتشار آمارهایی همچون 41 هزار و 586 شهید و 96 هزار و 210 زخمی، که 60 درصد آن‌ها زنان و کودکان بودند، تحت تأثیر قرار گرفت و بسیاری از مردم جهان درنهایت متوجه شدند که اسرائیل خود مظلوم‌نما است و درواقع مردم غزه و جبهه مقاومت مظلوم واقعی هستند.

خطیب‌زاده یادآور شد: تکنیک اختلاف‌افکنی در گروه‌های مقاومت یکی از دیگر تکنیک‌های رسانه‌ای اسرائیل، تلاش برای ایجاد اختلاف میان گروه‌های مختلف مقاومت در جبهه فلسطین و کشورهای حامی آن‌ها بود. رژیم صهیونیستی سعی داشت بین ایران و لبنان، و همچنین میان حماس و جهاد اسلامی تفرقه بیندازد. رسانه‌ها ادعا می‌کردند که این گروه‌ها در حملات نظامی خود هماهنگی ندارند و در برخی حملات به‌جای هدف قرار دادن اسرائیل، خانه‌های فلسطینی‌ها تخریب‌شده است. وی افزود: در تکنیک سانسور اطلاعات رژیم اسرائیل در ابتدا تلاش کرد تا تلفات و خسارات خود را پنهان کند. آن‌ها از ترس واکنش منفی مردم خود به آمار کشته‌ها و اسیران، اخبار مربوط به تلفات اسرائیل را سانسور کردند. اما حماس در پاسخ به این سانسور، روزانه اخبار و تصاویری از کشته‌ها و اسیران اسرائیلی منتشر کرد و نشان داد که حملات آن‌ها هدفمند بوده است. این اقدام حماس به‌شدت در مقابله با سانسور اسرائیل مؤثر واقع شد و به رسانه‌ها اجازه داد تا تصویر واقع‌تری از اوضاع به جهانیان نشان دهند. این استاد دانشگاه عنوان کرد: بعدازاین که حماس تصاویر کشته‌شدگان اسرائیلی را منتشر کرد، اسرائیل تلاش کرد این تصاویر را رد کند و مدعی شد که کشته‌شدگان اعراب ساکن سرزمین‌های اشغالی بوده‌اند و نه نیروهای اسرائیلی. این تلاش‌ها برای سانسور بیشتر و تحریف واقعیت، نشان‌دهنده استراتژی اسرائیل برای جلوگیری از افشای حقیقت در مورد وضعیت خود بود.