به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ دومین وبینار از سلسله نشست‌های علمی زیبایی‌شناسی قیام امام حسین(ع) تحت عنوان «تحلیل ریشه‌شناسانه سنت‌های بومی در نگاره عصر عاشورا» به همت دانشکده هنر دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی دکتر مهدی خانکه عضو شورای تخصصی گروه هنر اسلامی و صنایع دستی و حضور دکتر مهدی محمدی به عنوان دبیر نشست، روز دوشنبه مورخ 22 شهریورماه 1400 ساعت 18 الی 20 به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، مهدی محمدی مقدمه‌ای در خصوص موضوع نشست ارائه داد و به معرفی دکتر مهدی خانکه پرداخت. پس از آن، مهدی خانکه ادامه روند این نشست را بر عهده گرفت.

خانکه ضمن اشاره به شخصیت هنرمند استاد محمود فرشچیان، از توانمندی والا و فاخر ایشان تقدیر و تحسین نمود و اضافه کرد: در جایگاه پژوهشگر هنر، می‌توان گفت اثری که استاد فرشچیان در رابطه با عصر عاشورا خلق کرده، شاید نشان زرینی در تاریخ زندگی ایشان است؛ گویی که خیال فرشچیان پرواز کرده و به مراتب بالاتر از آن چیزی‌ست که بر گستره حکمت خالده قرار گرفته است. در اصل، این وجدان پاک و شفاف استاد محمود فرشچیان بوده که به پرواز خیال او منجر شده است.

مهدی خانکه در باب اشارت نگاری موجود در تابلو عصر عاشورا اذعان کرد: از گذشتگان به یاد داریم که گویی تکرار واقعه بد، ناپسند و تلخ کراهت دارد و مقوله‌ی پرهیز و گریز از اشاره به حقیقت و اصل واقعه در اثر هنری فرشچیان به چشم می‌خورد. در این اثر، به خوبی به اشارت‌نگاری پرداخته شده است. وی افزود: امام سجاد(ع) تنها قامت ایستاده در این اثر هنری بوده است.

سپس، خانکه درباره جایگاه ایرانیان در پرداختن به موضوع عاشورا خاطر نشان کرد: مردم ایران همواره در طول تاریخ، درصدد خون‌خواهی امام حسین(ع) بوده‌اند و این جریان را نیز گاهی به واسطه خلق آثار هنری به بهترین نحو ممکن نشان دادند. چنین اقداماتی ریشه در آزادمردی و آزادمنشی ایرانیان دارد.

خانکه عنوان کرد: همیشه در ایران داستان عاشورا بر پایه سنت شفاهی روایت شده و سرگذشت این واقعه عظیم و دردناک، سینه به سینه میان مردم ایران نقل شده است. در این میان، با دادن برخی شاخ و برگ‌ها در روایت و نقل جریان عاشورا، به اصطلاحِ جامعه سینمایی دراماتیزه می‌شود.

مهدی خانکه، استاد فرشچیان را وارث عصر داستانی هنر ایرانی دانست و گفت: در نگاره عصر عاشورا، به‌گونه‌ای با هنرمندی تمام حضور لا حضور خلق شده است. همچنین، نوعی چرخش دوار و حلزونی شکل در این تابلو مشاهده می‌شود. وی افزود: اگر بخواهیم دراماتیزه سخن بگوییم باید عنوان کنیم که شهادت امام حسین(ع) اوج داستان است. به این معنا که، اتفاقی که نباید رخ می‌داد رخ داد.

وی در ادامه جلسه به قواعد الهی‌نگاری اشاره کرد و افزود: در قواعد الهی‌نگاری، هنرمند در طراحی پیکرها نمی‌تواند چهره‌نگاری و صورت‌گری کند و این موضوع ممنوع بوده است. همچنین، پرهیز از چهره‌پردازی در قواعد الهی‌نگاری؛ توجه به نمادهای آشنای شبیه‌خوانی را به ارمغان آورده است.

مهدی خانکه، در تفسیر این اثر اظهار داشت: خمیدگی حضرت زینب(س) تقریباً در مرکز تصویر و در میان چادرهایی که پر از چین بوده و حرکت دوار را شامل شده است، به چشم می‌خورد.

در پایان جلسه، مهدی محمدی موضوعات مطرح شده در این نشست را سرفصلی مفید برای پرداختن به آن‌ها در جلسات آتی دانست و با طرح پرسشی مبنی بر این‌که اساساً می‌توانیم از یک الگو برای هنر اسلامی استفاده کنیم یا از الگوی‌های مختلف، ذهن و نگرش مخاطبان را به این مقوله هدایت نمود و به این جلسه خاتمه داد.

در انتهای جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.