آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری در بخشی از همایش ملی هنر انقلاب اسلامی، در پیامی ویدیویی ویژه این همایش، در خصوص هنر، هنرمند متعهد و دنیای مدرن سخن گفت.
روابط‌عمومی دانشگاه بین‌المللی سوره- آیت‌الله سید محمدمهدی باقری (نماینده استان سمنان در مجلس خبرگان رهبری)، با اشاره به اینکه هنرمند حقیقی کسی است که از دنیای آینده و مطلوب، خبر داشته و در جهان خود زیست می‌کند گفت: هنرمند با تصویر و احساسی که نسبت به جهان آینده دارد، نقاط ضعف و قوت دنیای خود را آسیب‌شناسی کرده و تلاش می‌کند آن را در روح جامعه تزریق کرده و باعث خلق احساس شود. این احساسات گاهی مطلوب و گاهی مورد نفرت است؛ لذا زیباشناسی نسبت به پسندها و انتظارات اجتماعی را تغییر داده و درنهایت، این کاری است که هنر و هنرمند انجام می‌دهد.
آیت‌الله میرباقری نکته دیگری را که برای شرایط کنونی جامعه ما لازم است و جای تأمل دارد، تصویر هنرمندانه‌ای از جامعه دانست که در مطلوبیت‌ها و آسیب‌شناسی‌ها ایجاد می‌شود. وی افزود: اگر در زبان شعر، مثنوی و غزل و داستان‌سرایی وجود دارد، اکنون به ایجاد تصویری روشن از آینده مطلوب، و همچنین از فاصله‌ها و نقاط ضعف جامعه نیاز است. لذا زبان هنر ما، بیش از آنکه ناظر بر تحریک باشد، می‌بایست تلاش کند برای تصویرسازی از آینده روشن و مطلوب و به تعبیری ایجاد جهاد تبیین با زبان هنر.
تخیل اجتماعی
آیت‌الله میرباقری در همایش ملی هنر انقلاب اسلامی بابیان اینکه اگرچه قسمت عمده‌ای از پردازش هنر به تخیل اجتماعی و تخیل هنرمند اتفاق می‌افتد، افزود: این تخیل بیش ازآنچه به تخیل هنرمند تکیه داشته باشد، به عمق روح انسان و اجتماع متکی بوده و از جوشش اعماق روح اجتماع برمی‌خیزد.
وی ادامه داد: ما در عالم عرض دوجهان داریم؛ ما هبوط کردیم به عالم عرض تا برای مدتی طولانی اینجا بمانیم و به تعبیر قرآن کریم و لکم فی‌الارض مستقرٌ و متاعٌ الی حین. هم قرارگاه ما است و هم امکاناتی به ما دادند و ناچار، از این عالم باید عبور کنیم. ولی در این عالم عرض دوجهان است که هر دو از همین عالم عرض شروع می‌شوند. این دوعالم مختصات فراوانی دارند، هر دو «امام» دارند و هر دو «طرح» دارند و یکی عالمی است که به تعبیر قرآن حیات دنیا عالم لهو و غفلت است در مقابل عالم ذکر.
آیت‌الله میرباقری در ادامه افزود: مختصات این دوعالم در قرآن مفصل بحث شده است و هنری که خارج از این دوجهان خلق شود نداریم. لذا ما دو جنس هنر داریم، هنر متناسب با دنیا و هنر متناسب با آخرت. هر دو از آینده‌ها تصویرسازی می‌کنند و هر دو ایجاد «احساس» می‌کنند و انتظارات اجتماعی را مدیریت و متحول می‌کنند. هنرمند ما دریکی از این دوجهان مستقل زیست می‌کند: جهان لعب و لهو؛ و جهان ذکر و حکمت و حیات. تصویرهایی که قرآن از این حیات ارائه می‌کند نشان از آن دارد که ممکن است کسی که در حیات دنیا زندگی می‌کند، و آمیخته به این حیات است، هنر خود را ارزشمند ببیند، اما حق و حقیقت که نسبی نیست و این هنر، هنر شرافتمندی نیست؛ بلکه خروجی این هنر (لعب و لهو) و گورستانی از احساس ایجاد می‌کند.
هنر متعهد از دیدگاه حضرت امام (ره)
هنر متعهد، هنری است که متعهد به حیات الاخرة است. هم به لحاظ موضوع، مبانی، غایات و زیست مؤمنانه در آن عالم جوشش هنری شکل بگیرد؛ بنابراین هنر باید متعهد به حیات الاخرة باشد با همه ابعادش.
وی با اشاره به بیانیه حضرت امام خمینی (ره) در شهریور ۱۳۶۷ یعنی آغاز سازندگی بیان کرد: حضرت امام (ره)، هنر متعهد را هنر متعهد به غایات، مبانی، موضوع و حاصل زیست مؤمنانه در فضای درگیری بین کفر و ایمان می‌دانستند. تنها هنری موردقبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی (ص)، اسلام ائمه هدی (ع) و... باشد.
وی ادامه داد: حضرت امام (ره) بسیار در دوره سازندگی توصیه می‌کنند که مراقب اسلام ناب باشید و آنچه را که باعث تهدید جامعه می‌شود، آن است که در فضای اسلام آمریکایی سقوط کند. چه عقلانیت، چه هنر و چه مهارت‌های آن می‌بایست در فضای اسلام ناب زیست کند. هنر باید احساس کند که «اسلام» قدرت برتر است و آینده جهان در دست اسلام است. به تعبیر حضرت امام، قلل رفیع جهان را فتح خواهد کرد و ابرقدرت شرق و غرب را به ذلت خواهد کشاند.
هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن انصاف و عدالت و تجسیم تلخ‌کامی گرسنگان و... است و می‌بایست متعهد به عدالت، شرافت باشد. بنابراین هنر، متعهد است به اینکه امت را از منحل شدن در طرح غرب و شرق و در طرح دنیای مدرن منصرف کند و برای آن‌ها جهان مطلوب دیگری بسازد. تصویری ایجاد کند که مبدأ حرکت به سمت جهان دیگر و ظهور باشد. هنرمند باید در فضای میدان درگیری زیست کند و این فضا را احساس کند، آینده‌های این درگیری را ببیند و آسیب‌شناسی کند. هنر اجتماعی تولید می‌شود و جامعه هنری ما نیز پیشران جامعه برای تولید و بسط هنر است؛ چه در دنیای مادی، چه در آخرت.
پیشرانی هنر متعهد اسلامی
آیت‌الله میرباقری کانون‌هایی مثل هالیوود را نقطه‌های پیشرانی برای هنر مادی دانست و افزود: شما عزیزان نیز پیشران هنر در جامعه اسلامی هستید، جامعه نیز وقتی می‌خواهد وارد میدان‌های مختلف شود، به‌وسیله قوایی این کار را می‌کند و شما قشر هنرمندان عزیز درواقع عاقله جامعه هنری هستید. با گسترش ابزارهای ارتباطی و ابزارها و فناوری‌های جدید به‌خصوص هوش مصنوعی، دنیای غرب در تلاش است تا همه انسان‌ها را وارد دنیای هنر کرده و به آن‌ها آزادی حضور در عرصه هنر بدهد. این مسئله در فضای مجازی به‌خوبی قابل‌درک است. یکی از مأموریت‌های شما عزیزان نیز این است که باید جامعه مؤمنین را برای مشارکت در بسط هنر اسلامی راهبری کنید. در غیر این صورت در مسیر گسترش هنر مادی فعال می‌شوند و تغییر ذائقه آن‌ها کار بسیار دشواری خواهد بود.
هنر از دیدگاه مقام معظم رهبری
نماینده استان سمنان در مجلس خبرگان رهبری دربخشی دیگر از سخنانش اظهار داشت: هنر مانند سایر عرصه‌های اجتماعی در حال تحول است و انقلاب اسلامی سهم بسیار جدی در این میان داشته است. ما هر تصرف و اقدامی که می‌کنیم نباید جدای از این آینده‌پژوهی‌ها باشد و به نظر می‌آید که هنر را به سمت مسائل کلان ببریم. مقام معظم رهبری مطالبه‌ای از نخبگان جامعه دارند. اینکه درزمانی که جامعه در حال ورود به مدار نظم جدید می‌شود، ما نباید مانند جنگ جهانی اول و دوم و یا دوران قبل از استعمار انگلستان غافل باشیم و محروم از جایگاه خود در نظم نوین جهانی باشیم. لذا ما باید نقش خود را ایفا کرده و هنرمندان عزیز نیز در خلق نظم نوین جهانی و جامعه، خود را آماده مشارکت در جهان آینده و ایفای نقش مؤثر کنند.
وی افزود: این هنر است که می‌تواند احساسات ما را نسبت به آینده جهان کفر، و اقتدار و توسعه‌اش فعال کند، ایجاد جوشش کند تا مقابل دنیای مدرن بایستیم و احساس قدرت کنیم. در حال حاضر امت اسلامی و کشور ما با دو آسیب اساسی روبه‌رو است، یکی اینکه نسبت به غرب فرهنگی موضع روشنی ندارد و دوم اینکه نسبت به اسلام امریکا نیز موضع ندارد. این دو آسیب بزرگی است که برای ما تهدیدکننده بوده و در این میان، مسئولیت بزرگی بر دوش هنرمندان ما است که جامعه را با غرب فرهنگی و آسیب‌های آن آشنا کرده و درک صحیحی از اسلام ناب داشته باشیم تا بتوانیم در این مدار به موفقیت رسیده و امت اسلامی بتواند از چالش‌های کنونی سربلند بیرون بیاید.
نظر خود را بنویسید