در سومین روز از رویدادهای گرامیداشت هفته ارتباطات و روابط‌عمومی، روز دوشنبه 22 اردیبهشت ۱۴۰۴ از ساعت 10:30 تا 12:30 کرسی ترویجی «بازنمایی افغانستان در صنعت بازی‌های دیجیتال غرب: مطالعه موردی بازی‌های ژانراکشن پس از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱» در دانشکده فرهنگ و ارتباطات با همکاری معاونت پژوهش به صورت حضوری و برخط برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه بین‌المللی سوره، این نشست با حضور دکتر فرزانه شریفی، استادیار گروه علوم ارتباطات دانشگاه بین‌المللی سوره به‌عنوان ارائه‌دهنده، دکتر داتیس خواجه‌ئیان دانشیار مدیریت رسانه دانشگاه تهران به‌عنوان ناقد، دکتر یوسف خجیر دانشیار علوم ارتباطات دانشگاه بین‌المللی سوره، به‌عنوان دبیر جلسه و ناقد داخلی و جمعی از دانشجویان گروه علوم ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر خجیر دبیر جلسه ضمن تقدیر و تشکر از حضار به معرفی موضوع کرسی و اهمیت آن پرداخت و سپس از دکتر شریفی خواست تا به ارائه پژوهش خود بپردازد.

دکتر فرزانه شریفی با اشاره به اهمیت صنعت بازی‌های دیجیتال به‌عنوان یکی از سه صنعت پر درآمد جهان بیان کرد: بازی‌های دیجیتال به دلیل قابلیت‌های تعاملی قادرند مفاهیم مختلفی را به تصویر بکشند و این قابلیت به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای انتقال ایدئولوژی‌های پیچیده و بازنمایی مفاهیم سیاسی، فرهنگی و ایدئولوژیک در عرصه بین‌الملل به‌کاررفته است. در این راستا، بازی‌های دیجیتال می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای بازنمایی واقعیت‌ها، تصورات و... عمل کنند؛ همچنین نقش مهمی در شکل‌دهی به دیدگاه‌های جهانی نسبت به فرهنگ‌ها و ملت‌ها ایفا کنند.

شریفی در ادامه بیان کرد: این مقاله شامل تحلیل محتوای ۱۳ بازی دیجیتال است که به بازنمایی منفی از افغانستان پرداخته‌اند و نشان داد که چگونه این بازی‌ها، تصویری ناعادلانه، کلیشه‌ای و غیرواقعی از افغانستان و کشورهای منطقه ارائه می‌دهند به‌طوری‌که جنگ‌ها و وقایع تاریخی این کشورها در این بازی‌ها به‌صورت نادرست و اغراق‌آمیز نشان‌داده‌شده است.

پژوهشگر حوزه بازی‌های دیجیتال در خصوص نتایج این پژوهش بیان کرد: در بازی‌های دیجیتال، افغانستان و مردم آن به‌عنوان تهدیدی برای امنیت جهانی به تصویر کشیده می‌شوند؛ خشونت و مداخله نظامی آمریکا به‌عنوان امری عادی و طبیعی در این بازی‌ها به‌نمایش‌درآمده و تصویری منفی از مسلمانان و کشورهای اسلامی شکل می‌گیرد. این بازنمایی‌ها نه‌تنها به فرهنگ و تمدن افغانستان آسیب می‌زنند، بلکه به‌طورکلی بر ذهنیت عمومی تأثیر منفی دارند. وی همچنین به این نکته اشاره کرد که پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، بازی‌های دیجیتال به ابزاری برای تقویت نارضایتی‌ها و تصورات منفی نسبت به کشورهای خاورمیانه تبدیل شده‌اند و در این بازی‌ها شخصیت‌های افغانستانی به طور مکرر به‌عنوان تروریست یا افراد غیرمتمدن به تصویر کشیده می‌شوند که این امر به تداوم کلیشه‌های منفی در ذهن مخاطبان کمک می‌کند.

در ادامه دکتر خواجه‌ئیان به موضوع کرسی پرداخت و اظهار داشت: این صنعت، با حجم بازار بزرگ و ثروتمند غرب، ابزار قدرتمندی برای بازنمایی مفاهیم سیاسی، فرهنگی و ایدئولوژیک است و نقش مهمی در شکل‌دهی به ادراکات جهانی دارد. وی خاطره‌ای شخصی از اعتیاد به بازی‌های استراتژیک تعریف می‌کند که منجر به خستگی و آسیب مغزی شده است، و این نشان‌دهنده پتانسیل اعتیادآوری این صنعت است؛ تحلیل بازار نشان می‌دهد که تمرکز اصلی بر بازار ثروتمند غرب است، و در نتیجه، تصمیم‌گیری‌های توسعه بازی‌ها بر اساس نیازهای این بازار صورت می‌گیرد. برای تغییر در ساختار بازی‌ها، نیاز است منابع مالی تغییر کند و این تغییرات در حال حاضر در حال رخ‌دادن است، به‌ویژه با ورود سرمایه‌های عربی و جهانی‌شدن.

خواجه‌ئیان افزود: نکته مهم دیگر، تأثیر تحولات جهانی، مهاجرت، و افزایش قدرت مسلمانان در کشورهای مختلف است که باید در نسخه‌های جدید بازی‌ها لحاظ شود. در حال حاضر، بازی‌های جدید، مانند مدرن وارفر، نمونه‌هایی از به‌روزرسانی‌های مربوط به تحولات سیاسی و فرهنگی هستند که در آن‌ها کشورهای عربی و منطقه‌ای تصویر مدرن‌تری از خود ارائه می‌دهند. این تغییرات در قالب اسپانسری‌های عربی، نام ورزشگاه‌ها، و نمادهای فرهنگی در بازی‌ها دیده می‌شود و نشان می‌دهد که صنعت بازی‌های ویدئویی تحت‌تأثیر سیاست‌های هژمونیک و سرمایه‌گذاری‌های منطقه‌ای قرار گرفته است.

در ادامه این نشست دکتر خجیر گفت: رسانه‌ها و بازی‌های دیجیتال نقش مهمی در شکل‌دهی به ادراکات عمومی دارند و باید با تحلیل‌های عمیق و آگاهانه، از تکرار کلیشه‌ها و تصویرسازی‌های منفی جلوگیری کرد. خجیر افزود: تغییر در ساختار و محتواهای بازی‌ها می‌تواند به بهبود تصویر واقعی و منصفانه‌تر از افغانستان و دیگر کشورهای منطقه کمک کند و نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و رسانه‌ای ایفا کند.

دانشیار علوم ارتباطات دانشگاه بین‌المللی سوره، به تأثیر رسانه‌ها و فناوری‌های نوین بر شکل‌گیری جهان‌بینی و نگرش‌های عمومی اشاره کرد و با مثال‌هایی از تحلیل‌های مختلف افراد در موقعیت‌های روزمره، با جهان‌بینی‌های متفاوت تأکید می‌کند که رسانه‌ها و فناوری‌های تصویری، مانند بازی‌ها و شبکه‌های اجتماعی، نقش مهمی در ساختن ذهنیت و تصویر عمومی دارند.

 ایشان ادامه داد: رسانه‌ها غالباً واقعیت‌ها را تحریف می‌کنند و وانمود می‌کنند که رویدادهایی اتفاق افتاده‌اند که در واقعیت رخ نداده‌اند، و این کار از طریق پروپاگاندا و تصویرسازی‌های هدفمند انجام می‌شود.

خجیر همچنین به مفهوم جامعه اطلاعاتی پس از حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ اشاره کرد و گفت: فناوری‌های نوین، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی، نقش کلیدی در امنیت، سیاست و اقتصاد جهانی دارند. وی بر اهمیت تحلیل رسانه‌ها و تصاویر در شکل‌گیری ذهنیت عمومی تأکید کرد و معتقد است که رسانه‌ها و فناوری‌ها، به‌ویژه در فضای جنگ‌های اطلاعاتی، ابزارهای قدرتمندی برای ساختن و کنترل ادراکات هستند.

در بخش آخر نشست به سؤالات مطرح‌شده از سوی مخاطبان پاسخ داده شد و دکتر شریفی به ارائه خلاصه مطالب ذکرشده پرداخت و از همراهی حضار تقدیر و تشکر کرد.