به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه و دبیرخانه همایش ملی آینده‌پژوهی، آموزش عالی و توسعه پایدار، یازدهمین و آخرین پیش‌نشست تخصصی تحت عنوان «آینده پژوهی و چالش‌های آموزش هنر»، به همت انجمن علمی پژوهشی هنرهای تجسمی ایران و همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، روز چهارشنبه ۳ آذر ماه از ساعت ۱۵ الی ۱۷ به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
آقایان دکتر سجاد باغبان ، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان، و دکتر فواد نجم الدین، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و فرهنگ، در جایگاه سخنران و دکتر زهرا حسین نژاد، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس انجمن هنرهای تجسمی ایران، به عنوان دبیر و میزبان در این جلسه حضور داشتند .
دکتر زهرا حسین نژاد به عنوان دبیر نشست، صحبت‌های خود را این چنین آغاز کرد:
دکتر سجاد باغبان و دکتر فواد نجم الدین همیشه همکار و همراه ما بودند و تشکر ویژه دارم از دکتر هوشیار که این بستر را برای ارائه این موضوع فراهم کردند. همچنین از دست‌اندرکاران همایش کمال سپاس و قدردانی را دارم.
دکتر حسین نژاد در توضیح همایش آینده پژوهی بیان کرد : همایش پیش‌رو در حال برگزاری یازدهمین نشست خود با همکاری انجمن علمی پژوهشی هنرهای تجسمی ایران است. امروزه چالش‌های هنر و مناسبت‌های آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. آموزش عالی اهداف مهمی پیش روی خود دارد و این در حالی است که فرهنگ و آموزش کشور پشتوانه‌‍‌‌ای قوی دارد؛ اما اکنون اینکه چه آینده‌ای در انتظار سیستم آموزشی ما است، مسئله‌ای است که امروز در باب آن صحبت می‌شود.
رویکرد آموزش و هنر بر پایه جامعه و ارتباطات بوده است. ما باید بدانیم نقش دانشگاه‌ها در توسعه پایدار تا چه میزان مؤثر بوده است.
وی افزود: در دانشگاه‌های هنری، رسالتی مدون شده است؛ در مقابل، ما بازنگری‌ها را در همه زمینه‌ها به ویژه هنر می‌طلبیم. بازنگری جز، ضرورت‌هایی است که باید در همه سطوح مورد بررسی قرار گیرد.
فرآیند صنعتی شدن، تمامی جوامع بشری را تا حد زیادی دچار تنش کرد
دکتر سجاد باغبان ابتدا به جایگاه هنر در توسعه کشور و سیاست گذاری آن اشاره داشت و بیان کرد:
فرآیند توسعه‌ای که در پیش گرفته شده، در بیست سال گذشته، سرعت زیاد و غیرقابل پیش بینی داشت؛ به همین جهت پیامدهایی نیز در پی داشت. پیامدهای منفی‌ای که هم انسان و هم طبیعت را دچار مشکل کرده است.
توسعه پایدار مفهومی است که به وجود آمد تا با توجه به سیاست، از پیامدهای منفی جلوگیری کند؛ به همین جهت دو کلیدواژه تحت عنوان متوازن بودن و همه جانبه بودن در حمایت از توسعه بیان شده است.
وی در ادامه به حکیمانه بودن تصمیمات انسان‌ها در دوران پیشامدرن اشاره داشت و افزود:
وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، زیست انسان در کنار طبیعت بوده است. شاید بشود گفت کلیدواژه‌ای که در تعامل درست و متعادل بین انسان‌ها و سایر موجودات زمین می‌توان بیان کرد، حکمت است.
یعنی ما پیش از انقلاب صنعتی، تصمیم‌های کلان حکیمانه می‌گرفتیم که حاصل تجربه و دانش و آزمون و خطاهای چند ساله بوده است. حکیم بودن در تمامی بسترهای جامعه تبلور داشته و در قالب عرف و سنت رعایت می‌شده است. در چنین جامعه‌ای، در تمامی زمینه‌ها از جمله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، افراد خود را موظف به رعایت قواعد حکیمانه می‌دانستند.
باغبان در باب چالش‌هایی که صنعتی شدن و مدرنیته در جهت فرآیند توسعه در ایران به وجود آورد، خاطرنشان کرد:
فرآیند صنعتی شدن، تمامی جوامع بشری را تا حد زیادی دچار تنش کرد، به همین جهت است که امروزه مفهوم توسعه پایدار، یک مفهموم جهانی است که همگی با آن درگیر و البته موافق هستند. ما نیز در این دایره مشکلات قرار داریم؛ بنابراین امروز صحبت کردن از آلودگی هوا ففط یک شعار نیست و به زندگی زیستی ما متصل است.
مشکلاتی که ما در ایران با آن درگیر هستیم، در قیاس با غرب که پیشگام صنعتی شدن است و تمام و کمال از فرآیند صنعتی شدن بهره مند شده است، فراتر از چالش‌هایی است که به سراغ غربی‌ها رفته است. زمانی که بیشتر جوامع توسعه یافته که پیش از این فرآیند را آغاز کرده بودند، با مشکلات رو به رو شدند، ما این فرصت را داشتیم که آن‌ها را در آینه ببینیم و تصویر چندین سال بعد را در آن مشاهده کنیم، اما برنامه‌ای تدوین نکردیم که از این موانع عبور کنیم. وقتی ما به تجربه مدرنیته نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که آن صفت حکیمانه‌ای که از آن صحبت شد، مبنای فرآیند توسعه بوده است؛ ولی در ایران برای مدرنیته شدن، حکمت و معرفت‌شناسی در حوزه‌های ما جایی نداشتند.
امیدوارم این نشست‌ها منجر به توجه‌ای درست به آینده هنر و فرهنگ در چارچوب صنایع خلاق شود و ما را به توازنی که از آن دور شده‌ایم برگرداند و از انباشت خرد جمعی نهایت استفاده را بکنیم.
متأسفانه در سیاست‌گذاری ها و نگاهی که به هنر در کشور ما می‌شود، هنرمندان گروهی هستند که دولت صرفاً به اصطلاح در تلاش سیر کردن شکم آن‌هاست یا اینکه از مشکلات احتمالی اخلاقی که ممکن است برای جامعه ایجاد کنند، محافظت کند. در واقع یا چالش اخلاقی دارد یا اقتصادی، در حالی که هنر نقش به‌سزایی در مسأله توسعه پایدار دارد.
قدرت تفسیر شهروندان ما در موقعیت‌های مختلف بسیار ضعیف است
دکتر فواد نجم‌الدین در آغاز صحبت‌های خود به مفهوم سواد تفسیری پرداخت و گفت:
نگاه من به آینده پژوهی نگاه رقیقی است. در ده سال اخیر مسأله سواد و انواع آن را بیش از پیش شنیدیم. با بررسی یونسکو نیز چیزی که بیشتر به چشم می‌خورد، تلاش برای توسعه سواد و تغییر آن از مفاهیم اولیه است. سواد اولیه، سواد خواندن و نوشتن بود. حوزه سواد در تمامی این سال‌ها به زیست بشر نیز راه یافته است و تمامی خوشه‌های مهارتی سواد یعنی تفسیر و مفهموم، برای به کارگیری حوزه‌های زیستی بشر در آینده است.
سواد تفسیری اما مسأله‌ای جدا است که هنوز دشواری برای یادگیری آن وجود دارد. سواد تفسیری را می‌شود در سواد موسیقیایی بررسی کرد و موسیقی را در جایگاه سوادی تفسیری؛ انسان‌ها از دیرباز با موسیقی زندگی کرده‌اند و در هر دوره‌ای تفسیری از آن داشته‌اند بدون آن که یادگیری تخصصی صورت گرفته باشد، در واقع به شکل عمومی در مواجهه با آن قرار گرفته‌اند. این تا حدی به کارگیری سواد تفسیری است که یادگیری آکادمیک نداشته است.
وی در راستای مفهموم سواد بصری و تصویری یادآور شد:
ما با دو مسأله ذائقه تصویری ایرانیان و فهم تصویری ایرانیان مواجه هستیم. ما در سواد تصویری سه نوع مفهموم بصری، رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی داریم. در اندازه گیری سواد رسانه‌ای هنوز مبانی یکسانی وجود ندارد. تفکر بصری، استدلال تصویری، اجتماع تصویر و بازسازی تصاویر در مجموعه سواد بصری قرار می‌گیرد. این‌ها مهارت‌های خوانشی هستند و عموم مردم ایران در آن قرار می‌گیرند .
نتایج به طور نگران کننده‌ای این پیام را به ما می‌دهند؛ با هر سیستم آموزشی که در حال حرکت هستیم، قدرت تفسیر شهروندان ما در موقعیت‌های مختلف بسیار ضعیف است. ما با نسلی رو به رو هستیم که از ما مستقل هستند و با یک نظام آموزشی جدای نظام رسمی رو به رو است. در نتیجه ارزش‌های فرهنگی جدیدی دریافت می‌کند چون تماماً در فضای مجازی حضور دارد و با خیل عظیم تصاویر رو به رو می‌شود .
نگاه به این وضعیت حاضر، یک سیاست گریزی شدید و در حال تشدید در خود نشان می‌دهد و اگر زمان بگذرد، وارد فرهنگ و نظام رسمی جامعه می‌شود ولی در مقابل نیز نباید شهروند محدود شود و حق انتخاب از آن‌ها گرفته شود بلکه باید در همه زمینه‌ها بازنگری اتفاق بیافتد.
نظر خود را بنویسید