دفاع مقدس قصه پررمزورازی است که اگر سال‌ها درباره آن سخن بگوییم و قلم بزنیم بازهم ناگفته‌ها و آموختنی‌های بسیاری دارد. کتاب «دختری از تبار جنگ» ازجمله همین آثار است که از زاویه دید متفاوتی به موضوع دفاع مقدس می‌پردازد. با «نفیسه صادق‌نژاد» کارشناس گروه سینمای دانشکده هنر و دانشجوی دکتری مطالعات تاریخی و تطبیقی هنر اسلامی دانشگاه سوره و در عین حال نویسنده این کتاب گفت‌و‌گو کردیم.
ایده تألیف کتاب «دختری از تبار جنگ» از کجا شکل گرفت؟
ایده اولیه این داستان‌ها برمی‌گردد به زمانی که من در دانشگاه هنر اصفهان در دوره کارشناسی مشغول به تحصیل بودم. در آن زمان در واحد شاهد و ایثارگر به‌صورت همکار دانشجویی فعالیت می‌کردم. مدام در ارتباط با دانشجویانی بودم که از خانواده ایثارگران بودند و مشکلاتی داشتند که به جانبازی یا شهادت یکی از اعضای خانواده مربوط می‌شد. این مسئله ذهن مرا مشغول می‌کرد. بنابراین حدود سال 1390 این ذهنیت برای من ایجاد شد که خانواده ایثارگران با چه مسائل و مصائبی مواجه هستند که ناگفته مانده و می‌توان از این فرصت استفاده کرد و در قالب داستان، زندگی سخت پس از جنگ این خانواده‌ها را بازگو کرد. چندین سال تحقیق و پژوهش کردم و نمونه‌های واقعی این خانواده‌ها را گردآوری کردم و درنهایت در قالب سه داستان به رشته تحریر درآوردم.
نکته جالب دیگر اینکه کتاب دو نویسنده دارد و همسر شما نیز نویسنده دیگر کتاب است؛ از آقای امیرحسین دیودار بگویید.
نویسنده دوم همسر بنده هستند. ایشان وقتی تصمیم مرا برای نوشتن این کتاب جدی دید، در نگارش داستان‌ها، ایده پردازی و ویرایش آن بسیار به من کمک کرد. قسمت‌هایی از داستان‌ها را ایشان نوشته‌اند. ما قبلاً نیز یک کتاب تخصصی در حوزه موزه به نام «مبانی پایدار در موزه‌ها» که مستخرج از پایان‌نامه کارشناسی ارشد من بود با راهنمایی دکتر مهران هوشیار نوشته بودیم؛ جا دارد از این طریق از زحمات همسرم که همیشه مشوق اصلی من در زمینه مسائل علمی و پژوهشی بوده قدردانی کنم.
داستان‌های کتاب در چه فضایی آغاز می‌شود؟
این کتاب شامل سه داستان است که همه اتفاقات در سال‌های جنگ بین ایران و عراق پیش می‌آید. داستان‌ها، زندگی سه دختر 9-10 ساله به نام‌های سیما، شادی و آرزو را روایت می‌کنند که تأثیر مستقیم و غیرمستقیم جنگ را در زندگی آنان می‌توان مشاهده کرد. در خلال داستان‌ها سعی کردم تا مستند نگاری قسمتی از شهر تهران که محل سکونت خودم بود را به داستان اضافه کنم. روایت‌هایی از فرهنگ‌عامه مردم و اعتقادات و سنن گذشته را به داستان‌ها افزودم. با این کار می‌خواستم کمی تلخی حادثه‌های آن دوران را کمرنگ کنم تا فضای بهتری ایجاد شود.
به‌طورکلی داستان‌های کتاب در چه ژانری قرار می‌گیرد؟
بخش‌هایی از این داستان‌ها واقعی و در برخی اتفاقات همراه با تخیل نوشته‌شده‌اند و همان‌طور که گفته شد مستند نگاری هایی نیز در آن به‌کاربرده شده است. امیدوارم توانسته باشم صدماتی که به جسم و روحیه لطیف زنان جامعه ما در طول هشت سال جنگ وارد شده را با ظرافت نشان دهم.
در ابتدا اشاره کردید که چرا ترجیح دادید به این جنبه از موضوع جنگ بپردازید؛ مایلم کمی بیشتر از این فضا و درون‌مایه ذهن برای بگویید؟
زنان و موقعیت خاص آنان همیشه موردمطالعه و درگیری ذهنی من بوده است. با این داستان‌ها می‌خواستم اثرات جنگ را بر زنان سرزمینم نشان دهم. باید بگویم جنبه‌ای از زندگی زنان در تهران مورد غفلت واقع‌شده بود که در این کتاب به زوایای پنهان زندگی و پایداری و استحکام شخصیتی آنان بپردازم و نشان دادم اگرچه جنگ در مناطق مرزی بیشترین صدمات را به زیرساخت‌ها و مردم وارد کرد ولی در پایتخت هم اتفاقاتی رخ داد که کمتر به آن در فیلم‌ها وزندگی نامه شهدا و زنان آنان پرداخته‌شده است. در این کتاب زندگی مادران و دختران در تهران در دوران دفاع مقدس مدنظر من بود و ترجیح دادم تا روی حوادث و آثار آنان بر زندگی خانواده‌های تهرانی تمرکز کنم.
چه افرادی مخاطب اصلی این کتاب هستند؟
این کتاب مناسب گروه سنی بزرگ‌سال است که خاطرات دهه شصت را به یاد دارند که می‌تواند آن را برای نسل امروز بازنمایی کنند.
علاقه‌مندان از چه طریقی می‌توانند کتاب را تهیه کنند؟
این کتاب در انتشارات نقد فرهنگ با سردبیری دکتر بیژن عبدالکریمی به چاپ رسیده است. دوستداران و حامیان می‌توانند از طریق سایت https://www.naqdefarhang.com/product کتاب را تهیه کنند. من به‌عنوان یکی از نویسندگان کتاب، خواندن این کتاب را به همه توصیه می‌کنم.
در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده با خوانندگان ما در میان بگذارید؟
ایران هشت سال دفاع مقدس با کشور عراق داشت. ازآنجاکه ما شروع‌کننده جنگ نبودیم، در سال‌های ابتدایی صدمات و لطمات زیادی به مردم وارد شد. من معتقدم هنوز نکات زیادی وجود دارد که گفته نشده و می‌توان در حوزه هنر از آن استفاده کرد و به معرض نمایش درآورد یا درمورد آن نوشت. فضای هنری جامعه ایرانی می‌تواند از ظرفیت‌های قابل‌اجرای آن استفاده کند و به خلق آثار هنری بی انجامد. از این طریق از مسئولان دانشگاه سوره می‌خواهم تا موضوعات هنری که در بستر موضوعات دفاع مقدس را پشتیبانی کند و به این مسئله ارج نهد.
نظر خود را بنویسید