به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ چهارمین وبینار از سلسله نشست‌های علمی زیبایی‌شناسی قیام امام حسین(ع) با عنوان «بازتاب مضامین عاشورایی در آثار نگارگری معاصر ایران» به همت دانشکده هنر دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی دکتر خشایار قاضی‌زاده روز پنج‌شنبه مورخ 25 شهریورماه 1400 ساعت 18 الی 20 به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، خشایار قاضی‌زاده ضمن اشاره به وقایع عاشورا و شرحی مختصر از آن گفت: یکی از راه‌های نقل واقعه عاشورا به کار بردن هنر است. باید دید که در هنر چگونه بر عاشورا تأکید می‌شود. اساساً عاشورا عرصه هنرمندی حضرت حق بوده و هر کدام از این شخصیت‌ها به صورت نمادین قرار داده شده است. همچنین، از مجموعه صورت‌های هنری می‌توان از اشعار نام برد و در این میان ترجیع‌بندهای مشهور محتشم کاشانی که محتوای عاشورایی دارند و اشعار عارفانه عمان سامانی در گنجینه الاسرار و آتشکده نیر تبریزی جایگاهی ویژه دارد.

قاضی‌زاده درباره نخستین نگارگری عاشورایی عنوان کرد: در دوره صفویه، نخستین نگاره‌ی عاشورایی طراحی شده که به شیوه مکتب تبریز است و نگارگری قدیم و شمایل دو بعدی دارد. وی افزود: پس از آن، با نقاشی قهوه‌خانه‌ای در دوره قاجار با مضامین عاشورایی مواجه هستیم. همچنین، نقاشی قهوه‌خانه‌ای به دو گونه ترسیم می‌شود؛ وجود صحنه‌های متعدد در یک تصویر و یا به صورت قاب‌بندی شده.

خشایار قاضی‌زاده، به نقاشی پشت شیشه در قالب کوچک و نقاشی روی کاشی اشاره نمود و اذعان کرد: نوع دیگری از نقاشی، نقاشی دیواری بوده که بر روی گچ خشک طراحی می‌شد و همین‌طور، چاپ سنگی در دوره معاصر نگارگری عاشورایی روایت‎‌گری مستقیم از واقعه دارد.

وی در ادامه، به تفسیر و تبیین آثار هنری با مضمون عاشورایی پرداخت و گفت: در این آثار شخصیت اصلی غالباً در مرکز تصویر بوده و حرکتی دوار در تصویر مشاهده می‌شود.

قاضی‌زاده در خصوص مضامین عاشورایی خاطر نشان کرد: مضامین عاشورایی، روایت‌گر مستقیم واقعه است و از آن واقعه برای بیان سایر مضامین الهام گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که در شیوه اجرایی آن، از سبک‌های قدیم نگارگری، از سبک‌های جدید و گاهاً تلفیقی از این دو سبک استفاده می‌شود.

خشایار قاضی‌زاده در باب مضامین غیر مستقیم بیان کرد: مضامین غیرمستقیم در نگارگری عاشورایی به خصوص در دوران دفاع مقدس اشتراکی از تصویر شهدا و واقعه عاشوراست که در واقع عنصر مکمل تصویر است. وی افزود: به مرور زمان ابعاد این آثار نگارگری بزرگ‌تر شده و در دوره معاصر، ابزار نیز متنوع شده؛ به این صورت که علاوه بر آبرنگ و گواش از رنگ اکریلیک استفاده شده است.

وی ضمن اشاره به شمایل‌نگاری تأکید کرد: در شمایل‌نگاری هدف لزوماً ترسیم سیمای حقیقی افراد نیست و به جهت قرب و نزدیکی به شخصیت و بازتاب نفس پاک وی، شمایلی از آن را طراحی می‌کنند.

قاضی‌زاده در انتهای جلسه نیز اضافه کرد: نقاشی‌هایی در حوزه عاشورا فراگیر شده‌اند که تفاوت‌هایی با نقاشی قهوه‌خانه‌ای داشته و از آن فاصله گرفته است که شخصیت موجود در تصویر هیچ‌گاه پشت به مخاطب نمی‌کرد و این راهی برای برون‌رفت از صورت‌گری است و دیگر هاله‌ای از نور دیده نمی‌شود و سعی می‌شود واقع‌گرایانه‌تر باشد.