به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره_ سومین نشست تخصصی با عنوان «طراحی صدا و افکت و ارتباط آن با متن» از سلسله نشست‌های «تحلیل ساختار، محتوا و جایگاه ادبیات نمایشی در رادیو» با ارائه و سخنرانی استاد فرشاد آذرنیا افکتور رادیو و با حضور دکتر امیررضا نوری‌پرتو مدیر گروه ادبیات نمایشی دانشکده هنر دانشگاه سوره به عنوان دبیر نشست، به کوشش دانشکده هنر دانشگاه سوره و با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش؛ روز سه‌شنبه مورخ 27 مهرماه 1400 ساعت 14 الی 15 به صورت مجازی در دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، امیررضا نوری‌پرتو با معرفی استاد فرشاد آذرنیا به طرح مقدمه‌ای در باب موضوع این جلسه پرداخت. سپس فرشاد آذرنیا عنوان کرد: دانشمندان علم رسانه صدا را در رسانه اولویت بندی کرده و بنا بر اهمیت نام‌های متفاوتی بر روی آن گذاشتند. مهم‌ترین و نخستین صدا در رسانه، کلام معنادار انسان است و گروه دوم موسیقی است. گروه سوم صداهای طبیعی و گروه چهارم نویز یا صداهای مزاحم هستند. همچنین، گروه پنجم صداها سایلنت یا سکوت است.

فرشاد آذرنیا ادامه داد: تمام این صداها تعدادی خصوصیات مشترک دارند که نخستین خصوصیت آن را ارتفاع صدا یا زیر و بمی صدا که در کلام معنادار انسان است، می‌گویند. کلام معنادار انسان به شش گروه تقسیم شده. از نظر زیر و بمی که سه گروه مربوط به آقایان؛ تنور، باریتون و باس که تنور زیرترین، باریتون متوسط و باس بم‌ترین صدا برای آقایان است. وی افزود: در صدای خانم‌ها نیز آلتو بم‌ترین صدا، متزوسوپرانو صدای متوسط و سوپرانو زیر ترین نوع صدا در زنان است.

آذرنیا ضمن ارائه پیشنهاداتی گفت:در مورد برنامه‌های رادیویی و استفاده از این صداها که در هنر، قانون نبوده و بیشتر جنبه پیشنهادی دارد؛ اگر برنامه‌ای دارید که با یک گوینده مرد اداره می‌شود بهتر است صدای باریتون انتخاب کنید و اگر گوینده خانم باشد بهتر است صدای آن شخص آلتو باشد.

وی درباره دسته دوم صداها توضیح داد و افزود: دسته دوم صداها موسیقی است و موسیقی همانند کلام معنادار انسان، اختراع انسان است و از نت‌ها به جای حروف استفاده می‌شود و میزان‌ها به جای کلمه است. همچنین، آن خطوط کمانی بالای صفحه؛ نت آغاز و پایان یک جمله موسیقی را نشان می‌دهد. به طور مثال در سازهای بادی نوازنده در ابتدا یا میان کار خود حتماً باید نفس بگیرد و شنونده متوجه می‌شود جمله موسیقی چه زمانی پایان یافته است.

فرشاد آذرنیا، در خصوص موسیقی و اهمیت آن در نمایش رادیویی خاطر نشان کرد: موسیقی کاربردهای فراوانی دارد. به خصوص در نمایش رادیو که یکی موسیقی پیشانی کار (شروع کار) است و دیگری موسیقی ارتباط یا پل که دو صحنه نمایشی را به یکدیگر ارتباط می‌دهد. بعلاوه، موسیقی دیگری نیز وجود دارد به نام موسیقی احساسی- عاطفی که به اصطلاح یک حسی را در نمایش همراه می‌کند و یا آن را تلطیف یا تشدید می‌کند.

وی با اشاره به دسته سوم صداها گفت: دسته سوم صداها سوند افکت یا صدای مؤثر است. این نوع از صداها به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ صداهایی که به صورت پیش زمینه هستند، دیگری صداهایی که به صورت تکی استفاده می‌شوند و در آخر صداهایی به نام تن که از آن استفاده می‌شود و کاربردهای فراوانی دارند. آذرنیا ادامه داد: دسته چهارم صداها نویز هستند که تا حد امکان نباید وجود داشته باشند.

فرشاد آذرنیا، در تبیین صداهای مزاحم خاطر نشان کرد: صداهای مزاحم به دو صورت‌ هستند. یک صورت آن وایت نویز یا نویزهای طبیعی بوده که اجتناب ناپذیر هستند و کیفیت دستگاه‌های صوتی نیز با همین مورد سنجیده می‌شود و هر چه مقدار وایت نویزها کمتر باشد و اصطلاحاً نسبت سیگنال به نویز بیشتر باشد این دستگاه با کیفیت‌تر است و طبیعتاً قیمت بیشتری دارد. همچنین، دسته دوم صداهای مزاحم صداهایی است که شخص برنامه‌ساز ایجاد می‌کند و صدا نباید بلندتر و حتی شاید زیباتر و جذاب‌تر از صدای گوینده باشد، چرا که تمام توجه به موسیقی جلب شده و این نوعی نویز تلقی می‌شود.

در ادامه جلسه، فرشاد آذرنیا درباره طراحی صدا یادآور شد: به کمک موسیقی و صداهای مؤثر می‌توان یک فضای نمایشی را طراحی کرد یا اصطلاحاً تابلوی صوتی ایجاد کرد که ذهن مخاطب آن را پردازش کرده و با تجربیات خود منطبق می‌کند. بنابراین، مخاطب آن تصویر را برای خود می‌سازد. وی در این باره اضافه کرد: ما می‌توانیم در فضای رادیو نسبت به تلویزیون، تئاتر و سینما تأثیر بیشتری بر روی ژانرها داشته باشیم.

فرشاد آذرنیا، در رابطه با حس شنیداری تأکید کرد: موسیقی‌ها از لحاظ حس شنیداری به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست موسیقی‌هایی که حالت دینامیک یا حالت تحرک دارند و دسته دوم موسیقی‌هایی که حالت ایستایی دارند. وی افزود: برای موسیقی‌های پل در جهت ارتباط دو صحنه نمایشی متفاوت در رادیو نیز از این خصوصیات استفاده می‌شود. اگر صحنه با حرکت تمام شود موسیقی نیز باید حس آن صحنه را کامل کند. بنابراین، موسیقی برای صحنه باید به گونه‌ای انتخاب شود که حس صحنه قبل را کامل کند و حس صحنه بعد را نوید ندهد.

فرشاد آذرنیا، در بخش پایانی سخنان خود به معرفی برخی از تکنیک‌ها و روش‌های طراحی صدا و تولید صدای مؤثر در رادیو پرداخت و با ذکر چند مثال در این باره جلسه را خاتمه داد.

در انتهای جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.