به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، به نقل از معاونت پژوهشی دانشگاه_ به مناسبت هفته ارتباطات و روابط عمومی وبینار تخصصی «اخلاق در پژوهش» به کوشش دانشکده فرهنگ و ارتباطات و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره در روز سه‌شنبه 27 اردیبهشت‌ماه 1401 از ساعت 14 الی 15:30 به صورت مجازی در سامانه دانشگاه و حضوری در دانشکده ارتباطات دانشگاه سوره برگزار شد.

در این نشست دکتر رحمان سعیدی، وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی، به عنوان سخنران و مبینا میرزابیگی، به عنوان دبیر جلسه حضور داشتند.

در ابتدا میرزابیگی، دبیر نشست ضمن عرض سلام و تبریک هفته ارتباطات و روابط عمومی از دکتر رحمان سعیدی بابت حضور در این نشست تشکر و از ایشان دعوت کرد تا سخنان خود را آغاز کند.

دکتر رحمان سعیدی سخنان خود را با بحث مسئولیت‌پذیری انسان این‌گونه آغاز کرد: یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های انسان با دیگر موجودات بحث مسئولیت‌پذیری او است. انسان موجودی با اراده و اختیار بوده، در نتیجه در برابر کارهایی که انجام می‌دهد مسئول است. خودآگاهی، مختار و مسئول بودن انسان باعث می‌شود تا سعادت و شقاوت او نیز دست خود او باشد و بر اساس عملی که انجام می‌دهد مستلزم پاداش یا مجازات شود.

وی ادامه داد: اگر فرد مرتکب رفتار یا خطایی که خارج از چارچوب جامعه که منافع جمعی در آن قرار دارد بشود مجرم یا بزهکار تلقی شده و مستلزم برخورد و مجازات است. ما دو گونه مجازات داریم:

حقوقی: که تنها شامل پرداخت جریمه مالی است.

کیفری: علاوه ‌بر مجازات مالی، حبس، شلاق و... نیز دارد.

سعیدی ادامه داد مسئولیت تعهد می‌آورد، ما به صورت کلی می‌توانیم به مسئولیت قانونی و مسئولیت اخلاقی اشاره کنیم. مسئولیت قانونی یعنی در کار الزامات اجرایی منظور شده است ولی در بحث مسئولیت اخلاقی، الزامات پیش‌ بینی شده‎‌اند ولی الزامات اجرایی برای آن وجود ندارد و انسان به‌واسطه وجدان فردی که دارد باید از تخطی از الزامات دوری کند. اگر فرد در این حالت مرتکب خطا شد؛ خود را سرزنش می‌کند اما علاوه بر آن نگاه افراد جامعه به او تغییر می‌کند یا حتی او را طرد می‌کنند که به‌واسطه اجتماعی بودن ذاتی انسان این طرد شدن خودبه‌خود نوعی مجازات محسوب می‌شود.

سعیدی افزود: ما در بحث اخلاق یک دیدگاه ارتباطی داریم یعنی یک الگوی دقیق رفتاری درون شخصی و برون شخصی مبتنی بر رعایت حقوق طرف مقابل. به صورت واضح‌تر می‌توان آن را این‌گونه بیان کرد:

اگر فرد در ارتباط با خود حقوق خودش را رعایت کند این رفتار یک رفتار اخلاقی است و اگر رفتار او در مواجه با دیگران نیز مبتنی بر رعایت حقوق آن‌ها باشد این فرد رفتار اخلاقی دارد.

وی درباره تعریف اخلاق در پژوهش گفت: به مجموعه قواعد و ارزش‌ها در هنگام انجام یک تحقیق یا پژوهش، اخلاق پژوهشی می‌گویند. وزارت علوم و تحقیقات با تنظیم برخی قوانین سعی در مهم جلوه دادن این اصل و منشور اخلاقی داشت. در واقع این قوانین برای مکلف کردن فرد به انجام پژوهش موردنظر است اما نباید این را فراموش کنیم که هدف اصلی کار و آموزش در دانشگاه صرف‌نظر از متخصص شدن فرد، انسان‌سازی است و در نهایت باید به این منجر شود.

با توجه به آثار توجه اخلاق در پژوهش که از مهم‌ترین آن‌ها کنترل بهتر آسیب‌های روزافزون حوزه پژوهش است، در سال 1979 کمیسیونی برای مراقبت از رفتار و اخلاق در پژوهش تشکیل و گزارشی تنظیم شد و در آن زیربنای رفتار پژوهشی بر اصول احترام، بخشش و عدالت قرار گرفت و الان موضوع اخلاق در پژوهش یکی از موارد مهم در سطح بین‌الملل است.

سعیدی در نهایت به بیان اصول و نکات اخلاق در پژوهش پرداخت و آن را به شرح زیر بیان کرد:

• توجه به پدیده‌های انسانی و الهی و عدم کسب عنوان و شهرت به عنوان تنها مقصود پژوهش
• رعایت اصول ساختاری و محتوایی
• توجه به پژوهش پیشینیان و آغازگر نبودن تحقیقاتی که از قبل انجام شده‌اند.
• در نظر گرفتن اولویت‌ها و نیازهای جامعه و پرهیز از کارهای صرفاً تئوری
• استفاده از علوم مورد نیاز جامعه که در حال حاضر با آن بیگانه است
• شجاعت در پیمودن راه‌های نرفته و نقد کردن کارهای دیگران
• تلاش برای برچیدن عمل نادرست سرقت علمی
• تلاش در جهت فرا منطقه‌ای شدن علم و تحقیق

در انتها به سؤالات حاضران پاسخ داده شد.